Του Κώστα Καρίκη, για την ert.gr
Το θέμα των «Μαρτύρων Δημοσίου Συμφέροντος» και της προστασίας τους βρέθηκε στο επίκεντρο Δημόσιας συζήτησης στο Ευρωκοινοβούλιο, λίγες μόλις μέρες πρίν έρθει στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας με αφορμή τις εξελίξεις στο σκάνδαλο Novartis.
Το ζήτημα των «whistleblowers», όπως είναι γνωστοί στο εξωτερικό, δεν απασχολεί για πρώτη φορά την μεγάλη Δημοκρατική «Αμφικτυονία» των ευρωπαϊκών λαών. Η ευρωομάδα της Aριστεράς έχει αναλάβει σειρά πρωτοβουλιών με κορυφαία την πρόταση για τη συγκρότηση ενός πανευρωπαϊκού οργάνου επιφορτισμένου με την προστασία τους. Ο Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Στέλιος Κούλογλου, που είχε και την πρωτοβουλία για την εκδήλωση, εξηγεί στο ert.gr τι σημαίνει αυτή η πρόταση και γιατί θεωρεί αναγκαίο ένα ισχυρότερο πλαίσιο προστασίας μέσα από την έκδοση μιας Ευρωπαϊκής Οδηγίας.
«Ένα σχέδιο για μια πλήρη προστασία των whistlblowers με ένα πανευρωπαϊκό όργανο, να μπορούν οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος να καταφεύγουν εκεί, και να προστατεύονται γιατί αυτοί οι άνθρωποι βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή τους, την καριέρα τους, τη ζωή των οικογενειών τους. Αυτή η υπόθεση ενώ είχε περάσει από διάφορες φάσεις, από την εξεταστική επιτροπή για τα Panama Papers, από την αντίστοιχη επιτροπή που ασχολείται με αυτά τα θέματα, πήγαμε στην Ολομέλεια, χάσαμε , για μικρή μειοψηφία. Δεν έχει κερδηθεί, αλλά δεν έχει τελειώσει και έχει προχωρήσει σημαντικά, σε σχέση με το παρελθόν. Δεν έχουμε ενιαίο νομικό πλαίσιο, αυτό θέλουμε να κάνουμε ένα ενιαίο και ισχυρό νομικό πλαίσιο το ίδιο αγωνιζόμαστε να κάνουμε και στην Ελλάδα γιατί ούτε η Ελλάδα έχει επαρκές νομικό πλαίσιο για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος».
Η μάχη, λοιπόν, δεν κερδήθηκε, μας λέει ο Έλληνας Ευρωβουλευτής. Γιατί όμως «μάχη»; Δεν συγκεντρώνει συναίνεση ένα θέμα που αφορά στην καλύτερη προστασία του Δημόσιου Συμφέροντος;
«Στα λόγια υπάρχει, στην πράξη δεν υπάρχει διότι οι συντηρητικές δυνάμεις δεν θέλουνε ουσιαστική προστασία των whistlblowers για δύο λόγους: οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος συχνά αποκαλύπτουν διαφθορά ιδιωτικών εταιρειών και η μεγάλη συντηρητική παράταξη είναι αναφανδόν υπέρ των μεγάλων εταιρειών. Το δεύτερο είναι ότι συχνά αποκαλύπτουνε και πολιτικά σκάνδαλα και η συντηρητική παράταξη δεν θέλει την αποκάλυψη πολιτικών σκανδάλων που βασικά την αφορούν γιατί βρίσκεται στην εξουσία στις περισσότερες χώρες. Ωστόσο, υπάρχουν σε όλες τις πολιτικές ομάδες ρήγματα, ακόμα και στους συντηρητικούς βρίσκει κανείς ορισμένες φορές ανθρώπους οι οποίοι θέλουν να προχωρήσει η προστασία των μαρτύρων Δημοσίου Συμφέροντος γιατί πιστεύουν ότι αυτό κάνει καλό στη Δημοκρατία και στην Οικονομία. «Σκάνε» συνέχεια σκάνδαλα μετά τα Panama Papers είχαμε τώρα τα Paradise Papers δημιουργείται τώρα μεγάλη πολιτική πίεση γιατί και τα Panama Papers ήταν αποτέλεσμα των μαρτύρων Δημοσίου Συμφέροντος από τους οποίους μάθαμε ότι υπάρχουν εταιρείες που φοροδιαφεύγουν, άνθρωποι που φοροδιαφεύγουν, παρότι είναι πάμπλουτοι, δηλαδή όλα αυτά αποκαλύπτουν ότι το 1% γίνεται πλουσιότερο και το 99% φτωχότερο κι αυτό δημιουργεί μια πολιτική πίεση ακόμα και στις συντηρητικές δυνάμεις να ενισχύσουμε την διαφάνεια και φυσικά να προστατεύσουμε τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος.»
Για τον Στέλιο Κούλογλου και την Ευρωομάδα της Αριστεράς, όμως, η μάχη συνεχίζεται, και όχι μόνο στην Ολομέλεια. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η εκδήλωση στις Βρυξέλλες πριν από λίγες μέρες, όπου ανακοινώθηκε η θέσπιση ενός βραβείου στη μνήμη της DAPHNE CARUANA GALIZIA, της Δημοσιογράφου από τη Μάλτα που δολοφονήθηκε ενώ ερευνούσε τα Panama Papers αλλά και υποθέσεις διαφθοράς που ενέπλεκαν σημαντικούς πολιτικούς παράγοντες της χώρας της. Ένα βραβείο που όπως τόνισε ο Ευρωβουλευτής θα απονέμεται σε έναν «Μάρτυρα Δημοσίου Συμφέροντος» ή έναν υπερασπιστή της Ελευθερίας της Ενημέρωσης (Δημοσιογράφο, ΜΚΟ ή άλλο φορέα), ένα βραβείο που η ομάδα πρόθυμα θα παραχωρούσε στο Ευρωκοινβούλιο υπό την προϋπόθεση να αφορά και τους whistlblowers: «Θέλουμε ένα βραβείο που να στηρίζει μια υπόθεση, και όχι να γίνει εργαλείο για πολιτικά παιχνίδια, πολιτικά statement ή προσπάθειες πολιτικής παρέμβασης σε άλλες χώρες όπως έχει καταντήσει να γίνεται το Βραβείο Ζαχάροφ . Θα συνεχίσουμε το Βραβείο μέχρι το Ευρωκοινβούλιο να υιοθετήσει μια τέτοια λογική», τόνισε ο Έλληνας Ευρωβουλευτής, ανοίγοντας τη συζήτηση.
«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε δεσμευθεί να δρομολογήσει νομοθεσία για την προστασία των Μαρτύρων Δημοσίου Συμφέροντος, ήδη από πέρσι. Ακόμη περιμένουμε όμως, και η πρότασή μας απορρίφθηκε από την πλειοψηφία των πολιτικών ομάδων στο Ευρωκοινοβούλιο» υπογράμμισε η Γκάμπι Τσίμερ, επικεφαλής της Ευρωομάδας της Αριστεράς και Ευρωβουλευτής του Γερμανικού Die Linke.
Ο Ισπανός Miguel URBÁN CRESPO εκλεγμένος με τους Podemos δεν κρύβει την οργή και την απογοήτευσή του: «Δεν είναι δυνατόν να έχουμε Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Ευρωπϊκό Κοινοβούλιο που μπορεί να μιλά για παραβιάσεις των ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έξω από την ΕΕ αλλά όχι μέσα στην ΕΕ! Παρόλο που κρατούνται τρία άτομα στη Μάλτα, οι πραγματικοί ένοχοι για τη δολοφονία της Daphne, δεν έχουν συλληφθεί. Οι πραγματικοί ένοχοι της φοροδιαφυγής και της απάτης συνεχίζουν τη δράση τους στους φορολογικούς παραδείσους.»
Αποκαλυπτικά – και αποκαρδιωτικά – είναι τα στοιχεία που παρουσίασε στο πάνελ η επικεφαλής του γραφείου Ρεπόρτερς Χωρίς Σύνορα στις Βρυξέλλες, η Julie Mejerczak: «Όταν σκέφτεται κανείς επικίνδυνα επαγγέλματα, συνήθως σκέφτεται στρατιωτικούς, πυροσβέστες, και όχι δημοσιογράφους. Ωστόσο το 2017 65 δημοσιογράφοι έχασαν τη ζωή τους στο καθήκον. 316 είναι φυλακισμένοι και δεκάδες που βρίσκονται σε ομηρία. Το 60% των δημοσιογράφων που έχουν δολοφονηθεί «εκτελέστηκαν», ενώ το 46% των δημοσιογράφων που δολοφονήθηκαν δεν έχασαν τη ζωή τους σε κάποια εμπόλεμη ζώνη. Το 2017 όμως δυστυχώς είχαμε δολοφονία δημοσιογράφου λόγω της έρευνάς της κατά της διαφθοράς και μέσα σε χώρα της ΕΕ, τη Μάλτα, συμβάν πολύ σπάνιο. Δυτυχώς μόνο στο 5% των δολοφονιών δημοσιογράφων απονέμεται Δικαιοσύνη και αυτό ανατροφοδοτεί αυτήν την απαράδεκτη δραστηριότητα και διαχέει το φόβο ανάμεσα στους δημοσιογράφους. Δυστυχώς όμως δεν είναι μόνο η Μάλτα. Είναι και άλλες χώρες όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία όπου υπάρχει μια διάβρωση της ελευθερίας του Τύπου και οι αρχές προσπαθούν να ελέγξουν πλήρως τα Μέσα Ενημέρωσης και να επιβάλουν φίμωτρο στον Τύπο, με άλλα λόγια υπονομεύουν το ευρωπαϊκο μοντέλο στον χώρο του Τύπου».
Ιδιαίτερη στιγμή η παρέμβαση του γιου της δολοφονημένης Δημοσιογράφου, Andrew Caruana Galizia: «Η μητέρα μου έκανε δύσκολη τη ζωή σε πολλούς πολιτικούς. Εσείς επιλέξατε να την τιμήσετε, αν και είστε κι εσείς πολιτικοί, επειδή μοιράζεστε τις καθολικές αρχές που την καθοδηγούσαν. Ο αγώνας της μητέρας έχει γίνει και δικός σας αγώνας και η αποστολή της δεν εξετελέσθη, αλλά συνεχίζετε κι εσείς το σπουδαίο έργο που ξεκίνησε. Η μάχη για τη Δικαιοσύνη και την Αλήθεια είναι ένας καθολικός αγώνας. Όλοι οφείλουμε να στρατευθούμε, ακόμη και τα παιδιά της δολοφονημένης μητέρας μου».
(Φωτογραφίες: Κώστας Καρίκης – Βίντεο: Βασίλης Κατσαρδής)
