Στους δύσπιστους σχετικά με την πολιτική διάσταση του σκανδάλου Novartis αλλά και σε όσους έχουν πεισθεί αλλά θέλουν το πολιτικό και θεσμικό παρασκήνιο, συστήνω το νέο βιβλίο της Λούκα Κατσέλη(«Δίνες και Ευθύνες», εκδ. Πατάκη). Όπως λέει και ο υπότιτλος του («Βιώματα και ερμηνείες στην εποχή των μνημονίων»), το βιβλίο αφορά πολύ περισσότερα πράγματα από το σκάνδαλο που συνταράσσει τη χώρα εδώ και χρόνια, αλλά «σκάβοντας» και στις ρίζες της Novartis η συγγραφέας βρίσκει μερικούς σκελετούς. Ανάμεσα τους και την κυριότερη ίσως αιτία για την αιφνιδιαστική απομάκρυνση της, το 2010, από την θέση της υπουργού Οικονομίας στην κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου.
Στο υπουργείο της συγγραφέως υπάγεται τότε η τιμολόγηση των φαρμάκων. Έχουμε μπει στη δίνη των μνημονίων, αλλά η φαρμακευτική δαπάνη είναι ακόμη στα ύψη, αποτέλεσμα ενός θανατηφόρου κοκτέιλ διαφθοράς και παντελούς αδιαφορίας για το καλό της χώρας, κάτι που συνοδεύει ιστορικά τις δεξιές διακυβερνήσεις με λιγοστές, προσωπικές εξαιρέσεις.
«Το 2009 η χώρα είχε καταστεί η τρίτη πιο ακριβή χώρα στα πρωτότυπα φαρμακευτικά προϊόντα στην ΕΕ », σημειώνει η κ. Κατσέλη θυμίζοντας τις κωμικοτραγικές στιγμές στη Βουλή, όταν σε επίσημα έγγραφα που καταθέτει οι τιμές των φαρμάκων ήταν γραμμένες με μολύβι(ίσως για να αλλάζουν ανάλογα με το αποτέλεσμα της « διαπραγμάτευσης » του κάθε αξιωματούχου με τον κάθε Φρουζή; ). «Οι τιμές φαρμάκων διατηρούνταν ιδιαίτερα υψηλές μέχρι το 2010 για τον επιπλέον λόγο ότι μέχρι τότε δεν είχε επιχειρηθεί ανατιμολόγηση των φαρμακευτικών προϊόντων στην ελληνική αγορά (πρωτοτύπων ή/και γενοσήμων), ενώ κατά την εισαγωγή πρωτοτύπων φαρμάκων λαμβάνονταν επιλεκτικά υπόψη οι τιμές σε 4-5 χώρες αντί των 26 κρατών-μελών της Ε.Ε. Λόγω της ακολουθούμενης διαδικασίας η Ελλάδα είχε καταστεί ¨προνομιακή χώρα τιμολόγησης φαρμάκων¨ από το σύνολο σχεδόν των πολυεθνικών φαρμακευτικών επιχειρήσεων».
To 2010 πραγματοποιείται, με πρωτοβουλία Κατσέλη και υπουργείου Οικονομίας, η μοναδική μέχρι τότε «ανατιμολόγηση του συνόλου των φαρμακευτικών προϊόντων που κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα (πάνω από 5.000 πρωτότυπα φάρμακα και 7.000 ουσιωδώς όμοια), σε αντιστοιχία με τις τιμές που ίσχυαν για τα ίδια φάρμακα στην Ευρώπη..η ελληνική τιμή υπολογίστηκε ως ο μέσος όρος των τριών χαμηλότερων τιμών των χωρών στις οποίες κυκλοφορούσε το συγκεκριμένο σκεύασμα».
Η ανατιμολόγηση εξοικονομεί περίπου 1,35 δις (! θυμίζω ότι λίγους μήνες αργότερα η κυβέρνηση Παπαδήμου κόντεψε να πέσει, γιατί δεν έβρισκε να κόψει 300 εκατ, όπως ζητούσε η τρόικα ) αλλά βεβαίως υπάρχουν υπόκωφες ισχυρές αντιδράσεις από τις πολυεθνικές και μη φαρμακευτικές εταιρείες. Είναι πολλά τα λεφτά. Όμως φαίνεται ότι το μεγαλύτερο « αμάρτημα » της υπουργού είναι ότι έχει ετοιμάσει ένα προεδρικό Διάταγμα, με το οποίο θεσπίζεται ένα Παρατηρητήριο Τιμών, ώστε να καθορίζει και αναθεωρεί, με διαφάνεια και συστηματικά, τις τιμές των φαρμάκων σε μόνιμη βάση.
« Το Προεδρικό Διάταγμα που είχε ετοιμαστεί και παραδοθεί προς υπογραφή για να κλειδώσει η διαδικασία τιμολόγησης φαρμάκων με τη χρήση διαφανών κανόνων και μεθοδολογίας, δεν προωθήθηκε ποτέ προς υπογραφή » γράφει η κ. Κατσέλη, αναγνωρίζοντας εμμέσως αυτό που θα αποκαλούσα «μεταρρυθμιστική αφέλεια». «Όταν μετά από χρόνια ξέσπασε το σκάνδαλο Novartis, αντιλήφθηκα –εκ των υστέρων είναι αλήθεια– τις οικονομικές και πολιτικές προεκτάσεις των αποφάσεων που είχα λάβει το καλοκαίρι του 2010 σχετικά με την τιμολόγηση φαρμάκων… το ζήτημα αυτό αποτέλεσε, κατά πάσα πιθανότητα, έναν από τους βασικούς λόγους της αποπομπής μου από το υπουργείο Οικονομίας στις 7 Σεπτεμβρίου 2010.. καθώς και για την απομάκρυνση της Μαριλίζας Ξενογιαννακοπούλου από το Υπουργείο Υγείας».
« Είμαι σήμερα βέβαιη ότι το σκάνδαλο Novartis θα είχε αποτραπεί, τουλάχιστον ως προς το σκέλος της τιμολόγησης των φαρμάκων και της διαδικασίας εισαγωγής νέων φαρμάκων στην ελληνική αγορά », συμπεραίνει η συγγραφέας, «αν είχε προωθηθεί για υπογραφή το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος το οποίο έθετε δεσμευτικούς κανόνες τιμολόγησης και δεν άφηνε καμία διακριτική ευχέρεια σε εταιρείες, συμβούλους ή πολιτικούς να τιμολογούν φάρμακα κατά το δοκούν..
..Τα επόμενα δύο χρόνια ενημέρωσα τους υπουργούς Υγείας Ανδρέα Λοβέρδο και Άδωνι Γεωργιάδη για το γεγονός ότι το Παρατηρητήριο Τιμών Φαρμάκων, ως βάση δεδομένων και μεθοδολογία τιμολόγησης, δεν είχε περιέλθει επισήμως στα χέρια του ελληνικού δημοσίου και ότι το Προεδρικό Διάταγμα που είχε ετοιμαστεί δεν είχε προωθηθεί προς υπογραφή, προτρέποντάς τους να το παραλάβουν και να το χρησιμοποιήσουν. Οι εισηγήσεις αυτές, δυστυχώς, δεν εισακούστηκαν,, »
Αλλά για το ενδιαφέρον αυτό βιβλίο θα επανέλθω σύντομα.
