Η επέτειος της ίδρυσης του ΠΑΣΟΚ την 3η του Σεπτέμβρη, δίνει κάθε χρόνο την ευκαιρία για αφιερώματα και ιστορικούς απολογισμούς. Σήμερα, η ύπαρξη μιας ανάλγητης κυβέρνησης, που έχει βαλθεί να επιβεβαιώσει το σύνθημα «ο λαός δεν (πρέπει να) ξεχνά τι σημαίνει δεξιά», αλλά και η συζήτηση στον ΣΥΡΙΖΑ για τη δημιουργία μιας μεγάλης δημοκρατικής παράταξης, που θυμίζει τα ανάλογα συνθήματα του ΠΑΣΟΚ, κάνουν επίκαιρο τον διάλογο για τον απολογισμό.
Υπάρχει λοιπόν ένα βασικό συμπέρασμα από την -κυβερνητική- ιστορία του ΠΑΣΟΚ. Την οκταετία του ΠΑΣΟΚ(1981-89) τα γόνιμα, δημιουργικά χρόνια αφορούν την πρώτη τετραετία. Την περίοδο 1981-85 έγιναν οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις, ψηφίστηκαν οικονομικά μέτρα υπέρ των «μη προνομιούχων » και επεκτάθηκε το Κράτος Πρόνοιας, ιδρύθηκε το ΕΣΥ, αναγνωρίστηκε η Εθνική Αντίσταση, εκσυγχρονίστηκε το οικογενειακό δίκαιο και έγιναν βήματα για την ισότητα των δύο φύλων. Η δεύτερη τετραετία ήταν καταστροφική: ξεκίνησε με λιτότητα και τελείωσε με σκάνδαλα και Ειδικά Δικαστήρια.
Ελάχιστοι θέλουν να θυμούνται την τρίτη θητεία του Ανδρέα Παπανδρέου( 93-95), πλήρως εξασθενημένου λόγω της υγείας του, θητεία που κατέληξε στα κομποσκίνια και τις ίντριγκες στο Ωνάσειο. Ξανά πάλι, από την οκταετία Σημίτη( 1996-2004) ήταν στην πρώτη τετραετία, παρά τις αντιφάσεις και τα μελανά της σημεία, στη διάρκεια της οποίας ξεκίνησαν τα έργα που άλλαξαν την Αθήνα, εγκαινιάστηκε η «διπλωματία των σεισμών» και ο διάλογος με την Τουρκία και έγιναν προετοιμασίες για τη συμμετοχή της χώρας στο ευρώ. Στη δεύτερη τετραετία, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ πνίγηκε στη διαφθορά.
Από το ΠΑΣΟΚ και τον Μιτεράν μέχρι τον Ομπάμα, το συμπέρασμα λοιπόν είναι ένα: στις σύγχρονες δυτικές δημοκρατίες είναι η πρώτη τετραετία που προσφέρεται για ουσιαστικές κοινωνικές και δημοκρατικές αλλαγές.
‘Όπως για οποιοδήποτε αριστερό και προοδευτικό κόμμα, για τον ΣΥΡΙΖΑ και την Προοδευτική του Συμμαχία το συμπέρασμα έχει μεγάλη σημασία. Λόγω της οικονομικής κρίσης, της χωρίς μεταπολιτευτικό προηγούμενο ανικανότητας και της διαφθοράς, η πτώση της σημερινής κυβέρνησης είναι αναπόφευκτη. Είναι όμως απαραίτητη η επεξεργασία ενός ριζοσπαστικού προγράμματος αλλαγής της ελληνικής κοινωνίας, που θα είναι έτοιμο να εφαρμοστεί από τους πρώτους μήνες ανάληψης της εξουσίας. Αν δεν υπάρξει, η μελλοντική κυβέρνηση θα περιοριστεί σε μια καλύτερη, τίμια και πιο ανθρώπινη διαχείριση της κρίσης, όπως έγινε τα χρόνια 2015-2019 (+ η ιστορική συμφωνία των Πρεσπών).
Το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να επεξεργαστεί το ερχόμενο Συνέδριο. Πιστεύω ότι, αξιοποιώντας την πείρα των Podemos και του Δημοκρατικού Κόμματος των ΗΠΑ, θα μπορούσε να διεξαχθεί διαδικτυακά, για την υπέρβαση του σημερινού κλίματος εσωστρέφειας. Αλλά σε κάθε περίπτωση μερικοί μήνες δεν κάνουν μεγάλη διαφορά: ίσα-ίσα προσφέρονται για τον διάλογο και την επεξεργασία του ζητούμενου προγράμματος, που θα εμπνεύσει τους πολίτες προεκλογικά και θα αλλάξει τη χώρα μετεκλογικά.
