Διεθνείς διαστάσεις παίρνει η υπόθεση της απάντησης της Ευρωπαίας Επιτρόπου Βέρας Γιούροβα σε ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Στέλιου Κούλογλου για τη μη ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής οδηγίας για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος στο ελληνικό δίκαιο, στην οποία η Επίτροπος αναφέρεται και στη σχετική προειδοποίηση που έχει απευθύνει προς την ελληνική κυβέρνηση, καλώντας την εκ νέου να εφαρμόσει την οδηγία.

Σε εκτενές ρεπορτάζ του, το ευρωπαϊκό δίκτυο Euractiv, τονίζει ότι «εν μέσω της δίωξης δύο δημοσιογράφων για το σκάνδαλο Novartis, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πίεσε εκ νέου την ελληνική κυβέρνηση να ενσωματώσει στην εθνική νομοθεσία την οδηγία για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος».

Σημειώνει, δε, πως ενώ τα περισσότερα κράτη-μέλη έχουν ήδη ενσωματώσει την οδηγία ή έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο ως προς αυτό, η Ελλάδα καθυστερεί αδικαιολόγητα αναβάλλοντας συνεχώς τη διαδικασία.

Μάλιστα η Euractiv υπενθυμίζει τις εξελίξεις στο σκάνδαλο Novartis με τις διώξεις δημοσιογράφων και δικαστικών, που ερεύνησαν την υπόθεση, επισημαίνοντας ότι στην απάντησή της στον Στ. Κούλογλου, η Β. Γιούροβα υπογράμμισε πως «οι ερευνητές δημοσιογράφοι διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, της διαφθοράς και του εξτρεμισμού. Το έργο τους ενέχει ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο φυσικών απειλών και επιθέσεων, που μπορεί να καταλήξουν στις πιο τραγικές περιπτώσεις δολοφονιών, όπως παρατηρήθηκε στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια».

Υπενθυμίζεται, δε, ότι στην απάντησή της η Επίτροπος αποκάλυψε πως «η Επιτροπή προετοιμάζει μια πρωτοβουλία για την προστασία των δημοσιογράφων και των υπερασπιστών των δικαιωμάτων από καταχρηστικές αγωγές και θα προτείνει έναν ευρωπαϊκό νόμο για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης για τη διασφάλιση της ελευθεροτυπίας στην ΕΕ».

Ολόκληρο το ρεπορτάζ του Σαράντη Μιχαλόπουλου στη Euractiv:

Αυστηρές προειδοποιήσεις Γιούροβα για την προστασία μαρτύρων στην Ελλάδα

Εν μέσω της δίωξης δύο δημοσιογράφων για το σκάνδαλο Novartis, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πίεσε εκ νέου την ελληνική κυβέρνηση να ενσωματώσει στην εθνική νομοθεσία την οδηγία για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος, όπως πληροφορήθηκε η EURACTIV.

Η οδηγία της ΕΕ για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, τους παρέχει προστασία σε όλη την ΕΕ και έρχεται να αντικαταστήσει μια «άνιση και κατακερματισμένη προσέγγιση» σε εθνικό επίπεδο. Εγκρίθηκε τον Οκτώβριο του 2019 και τα κράτη μέλη είχαν προθεσμία έως τον Δεκέμβριο του 2021 για να τη μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο, κάτι που η Ελλάδα απέτυχε να κάνει.

«Ως θεματοφύλακας των Συνθηκών, η Επιτροπή θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσει την αποτελεσματική επιβολή της οδηγίας. Στις 28 Ιανουαρίου 2022, η Επιτροπή απηύθυνε προειδοποιητική επιστολή στην Ελλάδα για παράλειψη κοινοποίησης των μέτρων που ελήφθησαν για τη μεταφορά της οδηγίας εντός της προθεσμίας της 17ης Δεκεμβρίου 2021», δήλωσε η αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Věra Jourova, απαντώντας σε επίσημη ερώτηση του Έλληνα ευρωβουλευτή, Στέλιου Κούλογλου.

Ο ευρωβουλευτής της Αριστεράς ενημέρωσε την αξιωματούχο της ΕΕ ότι όχι μόνο είχε χαθεί η προθεσμία, αλλά και μεγάλο μέρος των προπαρασκευαστικών εργασιών ήταν επίσης ελλιπές.

«Η αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή δεν έχει ολοκληρώσει το έργο της και η δημόσια διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών και τους ενδιαφερόμενους φορείς δεν έχει προχωρήσει», είπε ο Κούλογλου.

Ο ευρωβουλευτής πρόσθεσε ότι αν και η αντιπολίτευση και οι ΜΚΟ έχουν ζητήσει διαφάνεια, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας  έχει καθυστερήσει αδικαιολόγητα τη διαδικασία αναβάλλοντάς την συνεχώς.

Όταν τα περισσότερα άλλα κράτη μέλη απέτυχαν να τηρήσουν την προθεσμία για εφαρμογή τον Δεκέμβριο, η Jourová τα κάλεσε να το πράξουν χωρίς καθυστέρηση. Από τότε πολλοί είτε υιοθέτησαν τον νόμο είτε σημείωσαν πρόοδο, αλλά η Ελλάδα δεν είναι ανάμεσά τους.

«Οι πληροφοριοδότες είναι γενναίοι άνθρωποι που είναι πρόθυμοι να φέρουν στο φως παράνομες δραστηριότητες –συχνά με μεγάλο κίνδυνο για την καριέρα και τη ζωή τους– για να προστατεύσουν το κοινό από αδικοπραξίες. Τους αξίζει αναγνώριση και προστασία για τις γενναίες ενέργειές τους. Καλώ τα κράτη μέλη να ενσωματώσουν τους νέους κανόνες χωρίς καθυστέρηση.

Η δέσμη πρωτοβουλιών δημιουργεί ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο για τους καταγγέλλοντες, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας προσβάσιμων καναλιών καταγγελιών, της ενίσχυσης της υποχρέωσης εμπιστευτικότητας, της απαγόρευσης των αντιποίνων εναντίον τους και της θέσπισης στοχευμένων μέτρων προστασίας.

Οι δημοσιογράφοι δέχονται επίθεση

Η απάντηση της Jourová έρχεται εν μέσω δίωξης δύο δημοσιογράφων και μιας δικαστικού που αποκάλυψαν το πολυσυζητημένο σκάνδαλο Novartis.

Το σκάνδαλο είχε ως αποτέλεσμα δέκα υψηλόβαθμοι πολιτικοί να κατηγορούνται για φερόμενη δωροδοκία από τον ελβετικό φαρμακευτικό κολοσσό Novartis. Οι πολιτικοί αρνήθηκαν τους ισχυρισμούς και είπαν ότι οι κατηγορίες είχαν πολιτικά κίνητρα.

Τον Ιανουάριο, ο Κώστας Βαξεβάνης και η Ιωάννα Παπαδάκου, που αποκάλυψαν το σκάνδαλο Novartis πριν από μερικά χρόνια, κατηγορήθηκαν για εμπλοκή σ’αυτό και κλήθηκαν να εμφανιστούν ενώπιον του ειδικού ανακριτή.

Η δίωξη των δημοσιογράφων έχει προκαλέσει την αντίδραση αρκετών δημοσιογραφικών ενώσεων της ΕΕ αλλά και παγκοσμίως.

Ο συντηρητικός ευρωβουλευτής Γιώργος Κύρτσος επέκρινε επίσης την κυβέρνηση για τη δίωξη δημοσιογράφων και επέκρινε τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη ότι δεν ζήτησε αποζημίωση από την εταιρεία, όπως συμβαίνει στις ΗΠΑ.

«Η Novartis έχει καταλήξει σε συμφωνία με την κυβέρνηση των ΗΠΑ να καταβάλει 345 εκατομμύρια δολάρια στις αρμόδιες αρχές των ΗΠΑ για υποθέσεις πρακτικών διαφθοράς στο εξωτερικό».

Μετά τις δηλώσεις του διαγράφηκε από το κόμμα.

Ο Βαξεβάνης αντιμετωπίζει τέσσερις κατηγορίες, μεταξύ των οποίων συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, παράβαση καθήκοντος και δύο κατηγορίες για συνωμοσία για κατάχρηση εξουσίας.

«Όπως έδειξε το σκάνδαλο διαφθοράς Novartis, οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος όχι μόνο δεν προστατεύονται στην Ελλάδα αλλά έχουν δεχθεί και δημόσιες επιθέσεις», είπε ο Κούλογλου στην Κομισιόν.

Προστασία των δημοσιογράφων από «καταχρηστικές αγωγές»

Αναφερόμενη στην υπόθεση Novartis, η Jourová είπε ότι η Επιτροπή παρακολουθεί τις εξελίξεις αλλά τόνισε ότι η απονομή της δικαιοσύνης επαφίεται στα κράτη μέλη.

Ωστόσο, το πολιτικό της μήνυμα ήταν σαφές, λέγοντας ότι οι ερευνητές δημοσιογράφοι διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, της διαφθοράς και του εξτρεμισμού.

«Το έργο τους ενέχει ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο φυσικών απειλών και επιθέσεων, που μπορεί να καταλήξουν στις πιο τραγικές περιπτώσεις δολοφονιών, όπως παρατηρήθηκε στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια», είπε η Τσέχα πολιτικός.

«Η Επιτροπή προετοιμάζει μια πρωτοβουλία για την προστασία των δημοσιογράφων και των υπερασπιστών των δικαιωμάτων από καταχρηστικές αγωγές και θα προτείνει έναν ευρωπαϊκό νόμο για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης για τη διασφάλιση της ελευθεροτυπίας στην ΕΕ», δήλωσε η Jourova.

Ανοίγει ξανά το Κουτί της Πανδώρας;

Ο Βαξεβάνης, ο οποίος καταθέτει αυτή την εβδομάδα, είπε ότι υπάρχει σαφές πολιτικό κίνητρο πίσω από τη δίωξή του.

Ωστόσο, φαίνεται ότι η δίωξή του μπορεί να ανοίξει ξανά το «Κουτί της Πανδώρας» του σκανδάλου, καθώς φέρεται να υπέβαλε στους εισαγγελείς ηχογραφημένες συνομιλίες που αποδεικνύουν ότι τα άτομα που αρνήθηκαν οποιαδήποτε ανάμειξη και την ύπαρξη του σκανδάλου ήταν στην πραγματικότητα οι πηγές του στα πρώτα στάδια της δημοσιογραφικής έρευνας.

Έγραψε επίσης στην εφημερίδα του, το Documento, ότι κάλεσε τους εισαγγελείς να παρακολουθούν στενά αυτούς τους ανθρώπους καθώς προέβλεπε ότι μπορεί να φύγουν στο εξωτερικό.

Η υπόθεση Novartis ξύπνησε μνήμες από το σκάνδαλο Siemens το 2009, το οποίο παραμένει ανοιχτή πληγή για τις ελληνογερμανικές σχέσεις.

Ο Μιχάλης Χριστοφοράκος, ο οποίος κατηγορήθηκε ότι εμπλέκεται στο σκάνδαλο, διέφυγε στη Γερμανία και σε βάρος του έχουν εκδοθεί συνολικά τρία ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης.

Ωστόσο, δεν εκδόθηκε ποτέ στην Ελλάδα, καθώς τα εντάλματα μπλοκαρίστηκαν από το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας.

Στην απάντησή της, η Jourová αναφέρθηκε και στην ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα γενικότερα, λέγοντας ότι παρακολουθεί τις εξελίξεις σχετικά με τον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης και την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, στο πλαίσιο της ετήσιας Έκθεσης για το Κράτος Δικαίου και τα επακόλουθά της.

«Η Έκθεση για το Κράτος Δικαίου για το 2022 θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στις εξελίξεις που σχετίζονται με την ελευθερία του Τύπου και την ασφάλεια των δημοσιογράφων», είπε η Jourová.

Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 70η θέση από τις 180 χώρες στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου για το 2021 των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF).

Σε συνέντευξή του στην EURACTIV τον περασμένο μήνα, ο Pavol Szalai, Επικεφαλής του Γραφείου EU/Balkans των RSF, δήλωσε: «Η κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα γίνεται πλέον συγκρίσιμη με αυτή της Ουγγαρίας».

Σε απάντηση, η ελληνική κυβέρνηση είπε ότι δεν υπάρχει τέτοιο θέμα, δεδομένου ότι οι πολίτες είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τα μέσα ενημέρωσης από τα οποία θέλουν να ενημερωθούν.