Πλήθος κόσμου παρευρέθηκε το απόγευμα της Τρίτης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου εγκαινιάστηκε έκθεση με έργα από όλη την καριέρα του μεγάλου φωτορεπόρτερ Γιάννη Μπεχράκη και η οποία πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Στέλιου Κούλογλου. Η εκδήλωση έλαβε χώρα, παρουσία της οικογένειας του, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης τεσσάρων ετών από την απώλεια του Μπεχράκη και ενός έτους από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.
O Στέλιος Κούλογλου καλωσορίζοντας το κοινό στην έκθεση δήλωσε, μεταξύ άλλων, ότι «ο σκοπός μας με αυτή την έκθεση είναι να τιμήσουμε έναν από τους μεγαλύτερους φωτορεπόρτερ όλων των εποχών. Δεν είναι μόνο οι αμέτρητες διεθνείς διακρίσεις, με αποκορύφωμα το βραβείο Pulitzer, που δείχνει την αξία του. Ο Γ. Μπεχράκης πέρα από εξαιρετικός επαγγελματίας, υπήρξε και ένας άνθρωπος με υψηλά ιδανικά και καλοσύνη. Όταν άφηνε την κάμερα στην άκρη ήταν ένας μεγάλος άνθρωπος. Είναι χαρακτηριστική η φωτογραφία του Γιώργου Μουτάφη, που απεικονίζει τον Μπεχράκη να έχει μπει στο νερό για να σώσει προσφυγάκια. Απάντησε έτσι, εκ μέρους όλων των δημοσιογράφων του πλανήτη για τη λεπτή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο καθήκον και την ανθρωπιά. Τον ευχαριστούμε, λοιπόν, για την προσφορά του στη δημοσιογραφία, αλλά και για την προσφορά του στη διατήρηση των αξιών, που χρειάζονται οι κοινωνίες μας για να προχωρήσουν».
Η έκθεση με τίτλο «Γιάννης Μπεχράκης: Αυτόπτης μάρτυρας στους πολέμους του πλανήτη» διοργανώθηκε σε συνεργασία με την οικογένεια του Γ. Μπεχράκη και περιλαμβάνει 50 από τις πιο εξέχουσες εικόνες της καριέρας του μεγάλου φωτορεπόρτερ στο Reuters. Από τις πιο ταραγμένες περιοχές του πλανήτη, τους πολέμους, τις φυσικές καταστροφές, την προσφυγική κρίση και τα άλλα γεγονότα που κάλυψε στη διάρκεια της καριέρας του.
Ο Μπερχάκης υπήρξε ένας από τους πιο εμβληματικούς φωτορεπόρτερ όλων των εποχών, κατακτώντας πολυάριθμες διακρίσεις. Πέρα από την εξαιρετική του δουλειά στην αποτύπωση των γεγονότων, συχνά με κίνδυνο της ζωής του, υπήρξε ιδιαίτερα επιδραστικός για την ηθική του συνεισφορά. Οι συγκλονιστικές του εικόνες έγιναν συχνά το μέσο για να προκληθεί παγκόσμιο ενδιαφέρον σε μια σειρά από ζητήματα και προβληματισμούς. Είχε δηλώσει λίγο πριν φύγει από τη ζωή: «Η αποστολή μου είναι να εξασφαλίσω ότι κανείς δεν θα μπορεί να πει “δεν γνώριζα”»
Ειδικότερα, ο δημοσιογράφος Αντρέας Μπελεγρής, μεταξύ άλλων θυμήθηκε πως «γνώρισα τον Μπεχράκη στο Κάιρο, στο ταραχώδες πλαίσιο των αραβικών εξεγέρσεων. Μέσα από χρόνια φιλίας και εξομολογήσεων, κατάλαβα ότι ο Γιάννης δε διέφερε από τις φωτογραφίες του. Απέπνεε και εκείνος την αμφισημία και την ανυπομονησία της νιότης». Μετέφερε, δε, ένα αγαπημένο παιχνίδι του Γ. Μπεχράκη: «Σε περιπάτους στο δρόμο πολλές φορές, έβλεπε μια εικόνα κάποιων ανθρώπων σε κάποια κατάσταση. Με ρωτούσε ‘από αυτό που βλέπεις, τι θα φωτογράφιζες;’. Του απαντούσα πάντα κάτι λάθος, και μου έλεγε ‘αυτό θα το φωτογράφιζε και η θεία σου’. Και τότε τραβούσε εκείνος μια φωτογραφία, μου την έδειχνε, και κάτι σημαντικό συνέβαινε: Η φωτογραφία που έβλεπα στη μηχανή του, ήταν πιο ενδιαφέρουσα από τη ζωή που είχαμε μπροστά μας».
Η φωτορεπόρτερ Τατιάνα Μπόλαρη δήλωσε πως «έχω την αίσθηση ότι επωμιζόταν ένα μεγάλο βάρος. Ίσως γιατί ιδιαίτεροι άνθρωποι, όπως εκείνος, δε μπορούν να κάνουν διαφορετικά. Οι εικόνες που εισπράττεις καταγράφοντας έντονες στιγμές και γεγονότα, αφήνουν κάτι μέσα σου και σε αλλάζουν ως άνθρωπο. Και αν η ψυχή του και η καρδιά του, που ήταν ταγμένες στην αποστολή του να φτάσει η είδηση και να αλλάξει τον αναγνώστη, τότε ο Γιάννης θυσίασε πολλά κομμάτια από την ψυχή του». «Όταν τον ρώτησα μια φορά ‘ρε συ Γιάννη, εσύ δε φοβάσαι;’, μου απάντησε ‘φυσικά και φοβάμαι. Και όποιος σου πει το αντίθετο, σου λέει ψέματα. Αλλά η μαγκιά είναι να νικήσεις τον φόβο σου και να κάνεις αυτό που αγαπάς’. Αυτό έκανα, και του το χρωστάω», προσέθεσε για να κλείσει λέγοντας ότι «δεν υπάρχει αντίο, όσο ζουν οι εικόνες του. Και κανένας, όντως, δε μπορεί να πει ότι δεν ήξερε, Γιάννη Μπεχράκη, συνάδελφέ μου».
Ο Γιάννης Μπεχράκης και οι Γιατροί χωρίς Σύνορα είχαν συνεργαστεί πολύ στενά. Η Ιωάννα Κοτσιόνη, εκ μέρους των Γιατρών χωρίς Σύνορα στο Βέλγιο, δήλωσε ότι «ο Μπεχράκης έβλεπε στα πρόσωπα των προσφύγων την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον και για κοινωνική δικαιοσύνη. Είδα την ελπίδα στην προσφυγική κρίση. Είδα την αγάπη των γονιών για τα παιδιά τους. ‘Είδα την ελπίδα και την αλληλεγγύη. Μέσα στη μιζέρια και το δράμα τα μηνύματα ελπίδας έχουν ακόμη μεγαλύτερη σημασία. Ένα φιλί, μια αγκαλιά, η αυτοθυσία είναι το μήνυμα του κόσμου ότι υπάρχει ελπίδα, ότι υπάρχει το αύριο’, είχε πει ο ίδιος στους Γιατρούς χωρίς Σύνορα».
Ο φωτορεπόρτερ Άλκης Κωνσταντινίδης, που είχε συνεργαστεί πολύ στενά με τον Γιάννη Μπεχράκη, τόνισε ότι «αποτέλεσε έμπνευση για τουλάχιστον δυο γενιές φωτορεπόρτερ, και σίγουρα θα αποτελέσει και για αυτές που έρχονται». «Ο Γιάννης χωρίς να το αντιλαμβάνεται ήταν τέτοιο μέγεθος σαν άνθρωπος και σαν φωτογράφος, που θα συνεχίσει να μας επηρεάζει», συμπλήρωσε συγκινημένος.
Ο πολεμικός ανταποκριτής, Πάνος Χαρίτος, εξιστόρησε περιστατικά όταν έτυχε να καλύπτει κρίσεις στα ίδια μέτωπα με τον Γιάννη Μπεχράκη, όπως στην Αλβανία, στη Λωρίδα της Γάζας, στο Αφγανιστάν, δίνοντας έτσι στο κοινό και μια γεύση από το πλαίσιο και τις συνθήκες υπό τις οποίες τραβήχτηκαν κάποιες από τις φωτογραφίες της έκθεσης. «Ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή του πολέμου. Χωρίς υπερβολές. Ήταν πάντα 200 μέτρα πιο μπροστά από τους άλλους, δοκιμάζοντας τα όρια της δημοσιογραφικής κάλυψης. Ήταν ευρηματικός, επίμονος, πεισματάρης, άφοβος, σεβαστικός, εξαιρετικός στο αντικείμενο του, παθιασμένος για τον άνθρωπο», εξήγησε.
Δείτε εδώ ολόκληρη τη συζήτηση για τον Γιάννη Μπεχράκη και για τις προκλήσεις της δημοσιογραφίας και του φωτορεπορτάζ σήμερα: https://youtu.be/lmQpmeFuMj
Κατά το δεύτερο μέρος της συζήτησης, για τις προκλήσεις της δημοσιογραφίας, τη συζήτηση συντόνισε ο Μάρκο Νασιβέρα, διευθυντής ειδήσεων του γαλλογερμανικού καναλιού ARTE, και συμμετείχαν ο Ρικάρντο Γκουτιέρες, επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων, η Ζουλί Μάζερτσακ, επικεφαλής των Ρεπόρτερ χωρίς Σύνορα στις Βρυξέλλες, και ο Πάνος Χαρίτος.
Από τη συζήτηση εκπορεύτηκαν πολλά συμπεράσματα, ανάμεσα στα οποία ότι τις τελευταίες δεκαετίες οι δημοσιογράφοι βρίσκονται αντιμέτωποι με ολοένα και περισσότερη δυσπιστία στα μέτωπα του πολέμου. Μάλιστα στον πόλεμο στην Ουκρανία, οι δημοσιογράφοι αποτελούν στόχο. Συγκριτικά, στο παρελθόν, αιτία θανάτου πολεμικού ανταποκριτή στο μέτωπο, ήταν το ατύχημα. Για αυτό, όπως προέκυψε από τη συζήτηση, ευθύνεται εν μέρει και το ότι οι εικόνες που έρχονται πλέον από τα μέτωπα του πολέμου είναι από περιορισμένες έως και λογοκριμένες. Ωστόσο, όπως σχολιάστηκε, η στοχοποίηση των δημοσιογράφων αποτελεί επίθεση στην Ελευθεροτυπία, και κατ’ επέκταση στις Δημοκρατίες.
Επίσης και στον τομέα της ασφάλειας των δημοσιογράφων – εκτός των πολεμικών ανταποκριτών- υπάρχει οπισθοδρόμηση. Σύμφωνα με τα στοιχεία των εκπροσώπων των διεθνών οργανώσεων που συμμετείχαν στο πάνελ, από το 2015, 45 δημοσιογράφοι έχουν χάσει τη ζωή τους, εκ των οποίων οι 15 εντός ΕΕ, χωρίς τα κράτη-μέλη να αναλαμβάνουν συγκροτημένη δράση για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Ως απάντηση, οι διεθνείς οργανώσεις έχουν αναλάβει δράση εκπαίδευσης των δημοσιογράφων σε τεχνικές αυτοπροστασίας.
Τέλος, η συζήτηση εστίασε και στο μέλλον του έντυπου και παραδοσιακού Τύπου, που κινδυνεύει με εξαφάνιση. Σύμφωνα με τους ομιλητές για να σωθούν οι ευρωπαϊκές εφημερίδες θα πρέπει να βρεθεί ένα νέο μοντέλο λειτουργίας και χρηματοδότησης, που θα προσφέρει τόσο ευελιξία στα ΜΜΕ να στηρίξουν τους δημοσιογράφους τους στη δουλειά τους, αλλά και ανεξαρτησία, ώστε να μπορούν να διαφυλάξουν το κύρος τους.