Από τη δεκαετία του ’20, οι παίκτες της ποδοσφαιρικής ομάδας της εθνικής Ισπανίας φορούσαν μπλε σορτς και κόκκινο μπλουζάκι, από το χρώμα της ισπανικής σημαίας. Το κόκκινο παρέμεινε τις επόμενες δεκαετίες, μέχρι την νίκη του δικτάτορα Φράνκο στον ισπανικό εμφύλιο: τότε η νέα φανέλα της ισπανικής ομάδας έγινε μπλε.
Mε ολόσωμη μπλε εμφάνιση, η Ισπανία κέρδισε το πρώτο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα το 1964, εν μέσω σκληρής δικτατορίας. Το καθεστώς του Φράνκο χρησιμοποίησε την επιτυχία για προπαγανδιστικούς σκοπούς, πολύ περισσότερο αφού αντίπαλος στον τελικό ήταν η Σοβιετική Ενωση(ΕΣΣΔ). Η εφημερίδα ABC έγραψε στο κύριο άρθρο της:
«Με αντίπαλη την ομάδα της ΕΣΣΔ, της οποίας η κόκκινη σημαία υψώθηκε στην κορυφή του σταδίου (…) μια ετερογενής μάζα 120.000 Ισπανών όλων των ηλικιών και τάξεων, έδωσε στον αρχηγό του κράτους την Κυριακή ένα από τα πιο παρατεταμένα, ένθερμα και ηχηρά χειροκροτήματα που έχουν καταγραφεί στη μακρά πολιτική ζωή του (…)
..Σε αυτό το τέταρτο του αιώνα (από τη νίκη των φασιστών και την ήττα των Δημοκρατικών-ΣΣ) ποτέ δεν ήταν υψηλότερη η συνειδητή και ενθουσιώδης λαϊκή προσχώρηση στο κράτος που γεννήθηκε από τη νίκη επί του κομμουνισμού και των συνοδοιπόρων του, μέσα και έξω».
Ήταν σαν να είχε βάλει γκολ ο ίδιος ο στρατηγός Φράνκο. Η νίκη επί της Σοβιετικής Ένωσης το 1964 χρησίμευσε στον Φράνκο για να μεταφέρει την ιδέα μιας χώρας που δεν είναι πλέον απομονωμένη στην Ευρώπη, προοδεύει και επιστρέφει στην «κανονικότητα». Σε καθεστώς αυστηρής λογοκρισίας, η εφημερίδα La Vanguardia τραγουδούσε τον ίδιο σκοπό, ακόμη πιο λυρικά:
«Πέρα από τις υπέροχες και προφανείς αθλητικές αξίες του, αυτός ο τελικός του Ευρωπαϊκού Κυπέλλου Εθνών (σσ: όπως λεγόταν τότε το Euro) έχει μια εκτεταμένη αστική και πολιτική σημασία που μόνο οι πεισματικά κοντόφθαλμοι μπορούν να αρνηθούν(..)
..Στην Ισπανία ένας όλο και πιο πειθαρχημένος, ώριμος και ομοιογενής λαός, βαδίζει αλληλέγγυα στα πραγματικά μονοπάτια της οικονομικής, κοινωνικής και θεσμικής ανάπτυξης. Σε αυτό το καθαρό και ηχηρό φως, η εχθρότητα εκείνων από το εξωτερικό που συνεχίζουν με το ρολόι της ιστορίας σταματημένο, παίρνει μια γκριζωπή και γκροτέσκα χροιά. Η Ισπανία προχωρά ενωμένη στο έργο της και στον σκοπό της. Είναι μια εθνική εποποιία».
Ο Φράνκο ήταν φανατικός οπαδός της Ρεάλ Μαδρίτης και την υποστήριζε με όλα τα μέσα. Η ευνοούμενη του κέρδισε όλα τα πρωταθλήματα τη δεκαετία του ’60, με την εξαίρεση δύο που κέρδισε μία άλλη ομάδα της πρωτεύουσας, η Ατλέτικο. Δεν υπήρχε φυσικά κανένας χώρος για την Μπαρτσελόνα, την ομάδα σύμβολο της Καταλονίας, που ο Φράνκο απεχθανόταν.
Τελικώς την περίοδο ’73-’74 η Μπαρτσελόνα πήρε το πρωτάθλημα, γεγονός που θεωρήθηκε ότι συμβόλιζε τη «χαλάρωση», τα πρώτα μέτρα φιλελευθεροποίησης στην οποία προχωρούσε το καθεστώς.
Η ισπανική εθνική ομάδα ξαναφόρεσε τα κόκκινα με την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Η «περιπέτεια της ισπανικής φανέλας», δείχνει τη μεγάλη συμβολική αξία που ποδόσφαιρου και τη σχέση του με τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις.
Ο σημερινός τελικός κρύβει επίσης συμβολισμούς. Για την Ισπανία η κατάκτηση του Euro θα είναι η επιστροφή στις νίκες, μετά την περιπέτειες που γνώρισε η χώρα με την οικονομική κρίση του 2008 και τα καταστροφικά μέτρα λιτότητας που επιβλήθηκαν στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου.
Για την Αγγλία θα αποτελέσει μία φοβερή ανακούφιση, μια στιγμή ανάτασης μετά το brexit και τη βαθειά πολιτική, ηθική, κοινωνική κρίση των τελευταίων χρόνων. Μέχρι τώρα η Ισπανία έχει παίξει πολύ καλύτερο ποδόσφαιρο από την Αγγλία. Αλλά ως χώρα, η τελευταία έχει περισσότερη ανάγκη το τρόπαιο.
Άρθρο του Στ. Κούλογλου στο TVXS
