Μια συνέντευξη του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Στέλιου Κούλογλου στην εφημερίδα ΕΠΟΧΗ με θέμα το ρόλο και τη σημασία των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος whistleblowers και την εκδήλωση που διοργάνωσε για την προστασία τους η ομάδα της Ευρωαριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο στις Βρυξέλλες με πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή.
Με δική σας πρωτοβουλία πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες μέρες στο Ευρωκοινοβούλιο εκδήλωση της Ευρωπαϊκής Αριστεράς για την προστασία των whistleblowers. Φέρατε μάλιστα στο Ευωκοινοβούλιο ανθρώπους που κατήγγειλαν τις ύποπτες πρακτικές τραπεζών και φοροδιαφυγής των πολυεθνικών, κι όμως απειλούνται, κατηγορούνται και διώκονται ποινικά.
Ναι, είναι οι λεγόμενοι πληροφοριοδότες δημοσίου συμφέροντος, αυτοί που γνωρίζουν μυστικά που σχετίζονται με το δημόσιο συμφέρον, και τα αποκαλύπτουν διακινδυνεύοντας την καριέρα τους και συχνά τη ζωή τους, τη δική τους και των οικογενειών τους
Δεν είναι μόνο οι πληροφοριοδότες δημοσίου συμφέροντος που αφορούν οικονομικά εγκλήματα αλλά και εκείνοι που στους πολέμους των τελευταίων δεκαετιών βγήκαν να πουν ότι ο πόλεμος που ετοιμαζόταν ήταν άδικος, βασισμένος σε ψεύτικα στοιχεία ή ότι τα στρατεύματα κατοχής στο Ιράκ δολοφονούν αθώους πολίτες. Πριν από δύο χρόνια είχαμε την περίφημη ιστορία του Σνόουντεν, του συνεργάτη της υπηρεσίας Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ ο οποίος αποκάλυψε ότι όλος ο πλανήτης παρακολουθείται από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες.
Η στρατιώτης Μάνινγκ που κατήγγειλε στο wikileaks τις επιθέσεις του αμερικανικού στρατούς σε αμάχους στο Ιράκ καταδικάστηκε σε 35 χρόνια φυλάκισεις και έχει ήδη κάνει δύο απόπειρες αυτοκτονίας. Ο ιδρύτης του wikileaks, Ασάνζ είναι έγκλειστος εδώ και τέσσερα χρόνια στην πρεσβεία του Εκουαδόρ στο Λονδίνο.
Αυτή την εποχή έχουμε και πληροφοριοδότες για τεράστια οικονομικά σκάνδαλα, όπως αυτούς που κάλεσα στο ευρωκοινοβούλιο κι έχουν και αυτοί υποστεί πιέσεις, απειλές, διώξεις, φυλακίσεις και απομόνωση. Ένας από αυτούς που ήρθαν ήταν και ο Ραφαέλ Αλέ, ένας από τους πληροφοριοδότες για το σκάνδαλο Luxleaks, των ντοκουμέντων που αποκάλυψαν το 2014 ότι το Λουξεμβούργο είναι ένας φορολογικός παράδεισος στην καρδιά της ΕΕ.
Υπάρχει επίσης και ο άνθρωπος που διέρρευσε τα Panama Papers στην εφημερίδα Sueddeutsche Zeitung, ο οποίος χρησιμοποιεί ψευδώνυμο και κρύβεται ακόμη και από τους δημοσιογράφους της εφημερίδας με τους οποίους συνεργάστηκε.
Τι είδους προτάσεις διατυπώθηκαν στην εκδήλωση στο Ευρωκοινοβούλιο; Τι μπορεί να κάνει ως θεσμικό όργανο για την προστασία των πληροφοριοδοτών;
Στην εκδήλωση συμμετείχαν ευρωβουλευτές όχι μόνο της Αριστεράς αλλά και των Πρασίνων. Και οι δύο ομάδες καταβάλλουμε μεγάλες προσπάθειες προκειμένου να ασκήσουμε πιέσεις, ώστε να υπάρξει μια οδηγία από την Κομισιόν, που θα εφαρμοστεί από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ για την πλήρη προστασία των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος. Θα πρέπει ενδεχομένως να συσταθεί ένα ευρωπαϊκό ταμείο για την οικονομική στήριξή τους και εξασφαλιστεί η μέριμνα για την επαναφορά τους στην κοινωνία και την εργασία, δεδομένου ότι οι περισσότεροι από αυτούς χάνουν τις δουλειές τους και παραμένουν άνεργοι για πολλά χρόνια.
Αυτό που είναι ιδιαίτερα σημαντικό, είναι η νομοθεσία που θα προκύψει να είναι σωστή και κυρίως να είναι επαρκής. Εχει πλέον αρχίσει να υπάρχει ευαισθητοποίηση και από συντηρητικούς ευρωβουλευτές που έχουν συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα και ότι πρέπει να υπάρξει σχετική νομοθεσία, ωστόσο έχω επιφυλάξεις για το αν θα εγκρίνουν μια πλήρη προστασία των πληροφοριοδοτών. Λίγες μόλις μέρες μετά τις αποκαλύψεις για τα Panama papers τι ψήφισε η πλειοψηφία του Ευρωκοινοβουλίου, η δεξιά οι φιλελεύθεροι και δυστυχώς και οι σοσιαλιστές : τη νομική προστασία των μυστικών των ιδιωτικών εταιριών. Μόνο η Αριστερά και οι Πράσινοι αρνηθήκαμε να την ψηφίσουμε. Aν είχε ψηφιστεί κάτι τέτοιο νωρίτερα, αυτές οι τόσο σημαντικές αποκαλύψεις για τα panama papers, ίσως δεν θα είχαν γίνει ποτέ. Γιατί αυτή η επαίσχυντη οδηγία τιμωρεί πληροφοριοδότες και δημοσιογράφους.
Πόσο απαραίτητοι είναι οι πληροφοριοδότες για το κοινωνικό σύνολο; Γιατί είναι τόσο επιτακτική ανάγκη η προστασία τους;
Έχω πει συχνά ότι οι whistleblowers είναι οι ήρωες της σύγχρονης εποχής και όχι μόνο δεν πρέπει να διώκονται αλλά θα πρέπει δέχονται τιμές και να τους κάνουμε αγάλματα. Με τις αποκαλύψεις τους όχι μόνο σώζουν ζωές, αλλά και τη δημοκρατία.
Και φυσικά, ειδικά οι πληροφοριοδότες για τα οικονομικά εγκλήματα, βοηθούν τις φορολογικές αρχές αλλά βελτιώνουν και τα δημόσια οικονομικά. Μετά τη λίστα Φαλσιάνι, τη λίστα Λαγκάρντ, που αφορούσε μόνο μια τράπεζα, την HSBC, το αμερικανικό δημόσιο της επέβαλλε ποινή 1,9 δις δολάρια. Και από τη διερεύνηση της λίστας αυτής η Γαλλία, η Ισπανία, η Μεγ. Βρετανία –και ελπίζω και η Ελλάδα- έχουν κερδίσει τουλάχιστον μισό δις ευρώ.
Ειδικά σε μια περίοδο που τα πράγματα στην Ευρώπη και παγκοσμίως γίνονται όλο και πιο δύσκολα για τη δημοκρατία, τις προσωπικές ελευθερίες αλλά και σε οικονομικό επίπεδο τους χρειαζόμαστε όλο και περισσότερο.
Η τελευταία έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας για το παγκόσμιο βαρόμετρο διαφθοράς αναφέρει ότι το ¼ των ευρωπαίων πολιτών θεωρεί ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος καταπολέμησης της διαφθοράς είναι να την καταγγέλει κανείς ευθέως. Ωστόσο, δύο στους τρεις πληροφοριοδότες έχουν υποστεί αντίποινα για τις αποκαλύψεις τους και ο φόβος είναι μεγάλος.
Στην Ελλάδα τι μπορεί και τι πρέπει να γίνει ;
Δεδομένου ότι είναι πολλά τα φαινόμενα διαφθοράς και τα οικονομικά και φορολογικά εγκλήματα και στην Ελλάδα, είναι απαραίτητη η θέσπιση ειδικής νομοθεσίας για την προστασία των πληροφοριοδοτών και στη χώρα μας.
Πρέπει να υπάρξει όσο γίνεται μεγαλύτερη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για το ρόλο και τη σημασία της δράσης των πληροφοριοδοτών προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.
Για το λόγο αυτό, εκτός από την πρωτοβουλία στο Ευρωκοινοβούλιο, διοργάνωσα στις Βρυξέλλες και ένα διήμερο φεστιβάλ ταινιών και ντοκιμαντέρ για τη ζωή και τη δράση των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος. Οι ίδιοι μάλιστα ήταν εκεί και απάντησαν στις ερωτήσεις των θεατών που έβγαιναν συγκλονισμένοι μετά από κάθε προβολή. Το ίδιο αυτό φεστιβάλ, ελπίζω να το φέρω πολύ σύντομα και στην Αθήνα.
