Η συνεχής αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο, δημιουργεί το έδαφος για τη λήψη έκτακτων μέτρων. Τα «αντισώματα» που αυτομάτως δημιουργούνται μπροστά σε ένα τέτοιο καταστροφικό και για την οικονομία ενδεχόμενο, οδηγούν στην υιοθέτηση της ανοσίας της αγέλης, ως της καλύτερης απάντησης στην πανδημία.
Το Tvxs παρουσίασε προχθές ένα παρόμοιο διεθνές ρεύμα που κερδίζει έδαφος μέσω της «Διακήρυξης του Γκρέιτ Μπάρινγκτον», την οποία υπογράφει μια μερίδα της επιστημονικής κοινότητας. Η βασική ιδέα της κίνησης αυτής, είναι «να επιτραπεί σε εκείνους που διατρέχουν ελάχιστο κίνδυνο θανάτου να ζήσουν τη ζωή τους κανονικά, για να αποκτήσουν ανοσία στον ιό μέσω φυσικής λοίμωξης, προστατεύοντας παράλληλα όσους διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο».
Με ένα πολύ προσεκτικό τρόπο, στην αποκατάσταση της θεωρίας της αγέλης προχώρησαν πρόσφατα με άρθρο τους ο κ. Σ Τσιόδρας και ο επιδημιολόγος του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, κ. Θ Λύτρας, οι οποίοι τονίζουν ότι κακώς η ανοσία της αγέλης ταυτίστηκε με την «αποτυχημένη στρατηγική» που εφαρμόστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι δύο επιστήμονες επισημαίνουν «ότι η πανδημία θα τελειώσει οριστικά μόνο όταν επιτευχθεί η ανοσία αγέλης, είτε μέσω εμβολιασμού, είτε μέσω λοίμωξης από τον ιό, είτε μέσω συνδυασμού και των δύο ».
Η άποψη τους είναι θεωρητικά σωστή, αλλά δεν είναι αδιάφορη από τη διαμάχη που έχει ξεκινήσει διεθνώς, με αιχμή την προαναφερθείσα Διακήρυξη του Γκρέιτ Μπάρινγκτον και το ρεύμα υπέρ της ανοσίας της αγέλης.. Στη συζήτηση παρενέβη και ο Τζων Μπάρι, καθηγητής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας και Τροπικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Tulane. Συγγραφέας του βιβλίου «Μεγάλη Γρίπη: Η ιστορία της πιο Θανατηφόρας Πανδημίας στην Ιστορία», ο κ. Μπάρι επιτέθηκε με σφοδρότητα στους υποστηρικτές της θεωρίας της αγέλης με ένα άρθρο του στους New York Times, με τίτλο « Τι δεν σας λένε οι θιασώτες της ανοσίας της αγέλης », από όπου εμπνεύστηκα τον τίτλο του σημερινού άρθρου.
«Οι υπογράφοντες τη δήλωση έχουν κάποια επιχειρήματα, γράφει ο κ. Μπάρι. Οι περιορισμοί που αποσκοπούν στον περιορισμό των θανάτων προκαλούν πραγματικές βλάβες, συμπεριλαμβανομένης της πίεσης στην οικονομία, της αύξησης της ενδοοικογενειακής βίας και της κατάχρησης ναρκωτικών, της μείωσης των ερευνών για τον καρκίνο κ.ο.κ.
Οσοι ζουν μόνοι και υποφέρουν από την απομόνωση και οι νέοι έχουν κάθε λόγο να αισθάνονται πίκρα για την απώλεια ουσιαστικής εκπαίδευσης, ενός χορού στο γυμνάσιο ή των δεσμών φιλίας που χτίζονται στις πανεπιστημιακές εστίες στις 2 το πρωί., σε μια αθλητική ομάδα ή σε κάποια άλλη ανάλογη δραστηριότητα.
Έτσι, η ιδέα της επιστροφής σε κάτι παρόμοιο με το φυσιολογικό – η απελευθέρωση από ένα είδος φυλακής – είναι ελκυστική, ακόμη και σαγηνευτική. Γίνεται όμως λιγότερο σαγηνευτική όταν εξετάζει κανείς τρεις εξαιρετικά σημαντικές παραλείψεις στη διακήρυξη:
Πρώτον, δεν αναφέρει τις βλάβες στα μολυσμένα άτομα ομάδων χαμηλού κινδύνου, ωστόσο πολλοί άνθρωποι από αυτή την κατηγορία αναρρώνουν πολύ αργά. Πιο σοβαρό, ένας σημαντικός αριθμός ατόμων που ανήκουν σε ομάδες χαμηλού κινδύνου, συμπεριλαμβανομένων εκείνων χωρίς συμπτώματα, πάσχουν από βλάβη στην καρδιά και τους πνεύμονες. Μια πρόσφατη μελέτη 100 ενηλίκων που ανάρρωσαν, διαπίστωσε ότι 78 από αυτούς έδειξαν σημάδια καρδιακής βλάβης. Δεν έχουμε ιδέα αν αυτή η ζημιά θα τους αφαιρέσει χρόνια ή θα επηρεάσει την ποιότητα της ζωής τους.
Δεύτερον, λέει λίγα για τον τρόπο προστασίας των ευάλωτων ατόμων. Μπορείς να αποτρέψεις ένα παιδί από την επίσκεψη στον παππού και τη γιαγιά που ζουν σε άλλη πόλη, αλλά τι θα συμβεί όταν παιδί, παππούδες και γιαγιάδες ζουν στο ίδιο νοικοκυριό; Και πώς προστατεύετε έναν διαβητικό 25 ετών, έναν επιζώντα καρκίνου, ένα παχύσαρκο άτομο ή οποιονδήποτε άλλον με συννοσηρότητα που πρέπει να πηγαίνει στη δουλειά κάθε μέρα; Μετά από προσεκτικότερη εξέταση, η «εστιασμένη προστασία» που ζητά η διακήρυξη, μετατρέπεται σε «παπατζίδικο» παιχνίδι. Κανείς δεν μπορεί να κερδίσει.
Τρίτον, η δήλωση παραλείπει να αναφέρει πόσα άτομα θα σκοτώσει αυτή η πολιτική. Είναι πολλά. Το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Αξιολόγησης Υγείας (ΙΗΜΕ) στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον προβλέπει περίπου 415.000 θανάτους έως την 1η Φεβρουαρίου, ακόμη και με τους τρέχοντες περιορισμούς να συνεχίζονται. Εάν αυτοί οι περιορισμοί απλοποιηθούν – σε αντίθεση με την πλήρη εξάλειψή τους, εάν επιδιωχθεί η ανοσία αγέλης – οι θάνατοι θα μπορούσαν να ανέλθουν σε 571.527. Αυτό ως την 1η Φεβρουαρίου και το μοντέλο προβλέπει ότι ο αριθμός των θανάτων θα συνεχίσει να αυξάνεται.
Θα έχουμε επιτύχει την ανοσία αγέλης; Όχι. Η ανοσία αγέλης ειτυχγάνεται όταν αρκετά άτομα έχουν ανοσία είτε μέσω φυσικής λοίμωξης είτε μέσω εμβολίου, οπότε η επιδημία τελικά εξαφανίζεται. Μέχρι την 1η Φεβρουαρίου, ακόμη και με χαλαρά μέτρα, μόνο το 25% του πληθυσμού (στις ΗΠΑ) θα έχει μολυνθεί βάσει τον υπολογισμών μου. Το πιο αισιόδοξο μοντέλο δείχνει ότι η ανοσία αγέλης μπορεί να συμβεί όταν το 43 τοις εκατό του πληθυσμού έχει μολυνθεί, αλλά πολλοί εκτιμούν πώς απαιτείται το 60 τοις εκατό έως το 70 τοις εκατό.
Αυτά είναι τα μοντέλα. Τα πραγματικά δεδομένα από πληθυσμούς φυλακών και από τη Λατινική Αμερική υποδηλώνουν ότι η μετάδοση δεν επιβραδύνεται αν δεν μολυνθεί το 60% του πληθυσμού. (Προς το παρόν, μόνο περίπου το 10% του πληθυσμού έχει μολυνθεί).
Και ποιο θα είναι το κόστος; Ακόμα κι αν η ανοσία αγέλης μπορεί να επιτευχθεί μόνο με το 40% του πληθυσμού που έχει μολυνθεί ή εμβολιαστεί, εκτιμάται ότι θα πεθάνουν συνολικά 800.000 Αμερικανοί. Ο πραγματικός αριθμός θανάτων που απαιτείται για την επίτευξη της ανοσίας αγέλης θα μπορούσε να υπερβεί κατά πολύ το ένα εκατομμύριο.
Όσο φρικτό και αν είναι αυτό το κόστος, θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύ μεγαλύτερο εάν βλάβες στην καρδιά, στους πνεύμονες ή σε άλλα όργανα εκείνων που αναρρώνουν δεν επουλωθουν και αντίθετα οδηγήσουν σε πρόωρους θανάτους ή μόνιμες αναπηρίες. Αλλά αυτό δεν θα το ξέρουμε για χρόνια.
Ορισμένες επιπτώσεις της πανδημίας γρίπης του 1918 δεν εμφανίστηκαν παρά τη δεκαετία του 1920 ή και αργότερα. Για παράδειγμα, τα παιδιά που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια της έξαρσης το 1919 είχαν χειρότερη υγεία καθώς μεγάλωναν, σε σύγκριση με άλλα που γεννήθηκαν λίγο αργότερα. Υπάρχουν εικασίες ότι η γρίπη προκάλεσε μια ασθένεια που ονομάζεται εγκεφαλίτιδα lethargica, η οποία έγινε σχεδόν επιδημία τη δεκαετία του 1920 και στη συνέχεια εξαφανίστηκε. Τόσο η πανδημία του 1918 και άλλοι ιοί έχουν συνδεθεί με τη νόσο του Πάρκινσον.
Οι υποστηρικτές της ανοσίας της αγέλης επικαλούνται τη Σουηδία. Σουηδοί αξιωματούχοι αρνούνται ότι έχουν ακολουθήσει ενεργά αυτήν τη στρατηγική, αλλά σίγουρα δεν έκλεισαν την οικονομία τους με lockdown ή τα σχολεία και δεν συνέστησαν μάσκες. Οι γειτονικές Δανία και Νορβηγία το έκαναν. Το ποσοστό θανάτων της Σουηδίας ανά 100.000 άτομα είναι πέντε φορές υψηλοτερο της Δανίας και 11 φορές της Νορβηγίας. Οι θάνατοι εξασφάλισαν οικονομική ευημερία; Όχι. Το ΑΕΠ της Σουηδίας μειώθηκε 8,3% το δεύτερο τρίμηνο του 2020, σε σύγκριση με το 6,8% της Δανίας και 5,1 τοις εκατό της Νορβηγίας».
Στα παραπάνω στατιστικά στοιχεία και τις παρατηρήσεις του καθηγητή Μπάρι, θα μπορούσα να προσθέσω και τι πραγματικά συνέβη στη Σουηδία, όπου πέρα από τα γηροκομεία την πλήρωσαν οι μετανάστες. Σύμφωνα με τον Economist «6 από τους πρώτους δέκα θανάτους της Στοκχόλμης ήταν Σουηδοί σομαλικής καταγγωγής. Οι οδηγίες(για την αντιμετώπιση της πανδημίας) έφτασαν τους μετανάστες πολύ αργά. Πριν από την απαγόρευση των μεγάλων συγκεντρώσεων, οι κηδείες με εκατοντάδες παρευρισκόμενους ήταν ο κανόνας – και η πηγή ορισμένων πρώιμων εστιών στους μετανάστες. Η κυριακάτικη λειτουργία σε συριακούς ορθόδοξους ναούς προσέλκυε περίπου 500 άτομα».
Υπάρχει, λύση, σύμφωνα με τον κ. Μπάρι: «Υπάρχει μια απλή, την οποία η συντριπτική πλειοψηφία των εμπειρογνωμόνων για τη δημόσια υγεία ζήτησε εδώ και μήνες μήνες: κοινωνική αποστασιοποίηση, αποφυγή συνωστισμού, μάσκες, πλύσιμο χεριών και ένα ισχυρό σύστημα τεστ και ανίχνευσης επαφών, με υποστήριξη για εκείνους που καλούνται να μπουν σε αυτο-απομόνωση και επιλεγμένα lockdown όταν και όπου είναι απαραίτητο».
