Καταρρίφθηκαν μύθοι αλλά επισημάνθηκαν αλήθειες και κίνδυνοι από την τεχνητή νοημοσύνη, στην εκδήλωση που έγινε με πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Στέλιου Κούλογλου, αυτή την εβδομάδα και μεταδόθηκε ζωντανά από το tvxs.gr. Στην εκδήλωση, που παρακολούθησαν χιλιάδες θεατές, συμμετείχαν ειδικοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό, δημοσιογράφοι και ευρωβουλευτές.
Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι ούτε τεχνητή ούτε νοήμων, όπως επισημάνθηκε από τους ομιλητές της εκδήλωσης, πρέπει να την μελετήσουμε και την αποδεχθούμε γιατί αποτελεί το μέλλον και μπορεί να εκτοξεύσει τις δυνατότητες της κοινωνίας μας, αλλά πρέπει να είμαστε και προσεκτικοί για στη χρήση της, καθώς, όπως κάθε νέα τεχνολογία, κρύβει κινδύνους.
Ειδικότερα, ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Στέλιος Κούλογλου, ανοίγοντας την εκδήλωση, σχολίασε πώς αντί να συζητάμε για τις προκλήσεις του μέλλοντος, όπως είναι η τεχνητή νοημοσύνη και οι επιπτώσεις της στο μέλλον της εργασίας, έχουμε ένα εργασιακό νομοσχέδιο της κυβέρνησης , να μας πηγαίνει έναν αιώνα πίσω, στη διεκδίκηση του 8ωρου και των συλλογικών συμβάσεων.
«Η τεχνητή νοημοσύνη έχει θετικές επιπτώσεις σε όλους τους τομείς, από την εκπαίδευση έως την ιατρική με την πρόληψη ασθενειών. Αλλά υπάρχουν και κακά νέα καθώς απειλεί ένα σημαντικό ποσοστό των σημερινών θέσεων εργασίας. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι πάντα χάνονταν επαγγέλματα με την πάροδο του χρόνου, όπως πχ τα παλιά τυπογραφεία με τις λινοτυπικές μηχανές, οι θυρωροί, οι οδηγοί ασανσέρ ή οι τσαγκάρηδες που σήμερα έχουν εκλείψει ή τείνουν να εκλείψουν. Ομως με την τεχνητή νοημοσύνη αυτή η μετάβαση μπορεί να γίνει με βίαιο τρόπο…
Είναι, δε, πολύ σημαντικό ότι απειλεί συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζόμενων και δη τις γυναίκες. Για παράδειγμα, στην περιοχή Ουάσιγκτον το νούμερο ένα επάγγελμα για τις γυναίκες είναι ταμίας σε σούπερ μάρκετ. Εάν οι ταμίες αυτές, αντικατασταθούν από ρομπότ και υπολογιστές, θα τους είναι σημαντικά δύσκολο να βρουν μια άλλη δουλειά. Το ίδιο ισχύει και για τους νέους, καθώς μειώνεται ο αριθμός των θέσεων εργασίας σε απόλυτους αριθμούς».
Ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Κώστας Αρβανίτης, εξήγησε τη δουλειά που γίνεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στην Επιτροπή Αποσχόλησης, στην οποία συμμετέχει, για την τεχνητή νοημοσύνη και την προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων. Σε γνωμοδότηση της Επιτροπής, την οποία ο ίδιος συνέταξε και εργάστηκε για να εγκριθεί, αναφέρεται πως μέρος της υπεραξίας της τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να επιστρέφει πίσω στην κοινωνία. Ένα τέτοιο παράδειγμα θα ήταν η μείωση του ωραρίου εργασίας. Ακόμη η Επιτροπή τονίζει πως η τεχνητή νοημοσύνη θα πρέπει να είναι ένα εργαλείο που ενδυναμώνει τον άνθρωπο και γνωμοδοτεί επίσης υπέρ της ιδιοκτησίας των δεδομένων, της δημιουργίας συνδικάτων απέναντι στην uberoποίηση της εργασίας, και στη διασαφήνιση ότι οι πλατφόρμες (όπως πχ η Uber) δεν είναι μεσάζοντες, αλλά εργοδότες.
Η Δώρα Κοτσακά (Δρ. Πολιτικής Κοινωνιολογίας, Συντονίστρια Παρατηρητηρίου Κοινών, Ινστιτούτο ΕΝΑ) παίρνοντας τον λόγο υπογράμμισε ότι «υπάρχουν δυο μύθοι, που ναι μεν βγάζουν καλές ταινίες για τον κινηματογράφο, δε βοηθούν την ουσιαστική συζήτηση για την τεχνητή νοημοσύνη». Όπως εξήγησε, ο πρώτος μύθος αφορά την υπόσταση της τεχνητής νοημοσύνης: «Δεν είναι άυλη. Η τεχνητή νοημοσύνη έχει γραμμή παραγωγής, απαιτεί ογκώδη μηχανήματα, χιλιόμετρα καλωδίων, εξόρυξη ορυκτών καυσίμων που γίνεται υπό άθλιες συνθήκες εργασίας, χιλιάδες κακοπληρωμένους εργαζόμενους που φιλτράρουν δεδομένα για να εκπαιδευτεί η μηχανή», είπε.
Ο δεύτερος μύθος έχει να κάνει με την εξαφάνιση του ανθρώπινου παράγοντα από την γραμμή παραγωγής. «Δεν υπάρχει τεχνητή νοημοσύνη χωρίς ανθρώπινη εργασία, καθώς η μηχανή δε μπορεί να αντικαταστήσει την δεξιότητα του ανθρώπου. Ωστόσο, αυτόν τον μύθο τον χρησιμοποιούν οι εργοδότες για να απαξιώσουν τους εργαζόμενους και αυτοί να πάψουν να διεκδικούν όσα έχουν ανάγκη», εξήγησε η κα Κοτσακά, συμπληρώνοντας πως η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί το μέλλον μας, το οποίο δε πρέπει να αφήσουμε ανεξέλεγκτο. «Θα μπορούσαμε να δούμε την τεχνητή νοημοσύνη σαν δημόσιο αγαθό; Ας μη ξεχνάμε ότι κάποτε και το νερό ήταν μονοπώλιο».
Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Πέτρος Παπακωνσταντίνου, δήλωσε πως η τεχνητή νοημοσύνη είναι ο ηλεκτρισμός του 21ου αιώνα. «Μετά τον τροχό, τον ηλεκτρισμό, τον προσωπικό υπολογιστή, είναι μια τεχνολογία που μπαίνει παντού. Στις ΗΠΑ χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη ακόμη και στα δικαστήρια, για απλές υποθέσεις», δήλωσε ο δημοσιογράφος και σημείωσε πως ενώ οι χρήσεις της τεχνητής νοημοσύνης θα επέτρεπαν πιο προοδευτικές εργασιακές πολιτικές, «στην Ελλάδα, αντί να μιλάμε για μείωση του χρόνου εργασίας, μιλάμε για αύξηση του με το νομοσχέδιο του κ. Χατζηδάκη και της κυβέρνησης Μητσοτάκη».
Ο κ. Παπακωνσταντίνου έθεσε και το ερώτημα τι γίνεται με τα δικαιώματα των εργαζόμενων σε πλατφόρμες, που χρησιμοποιούν εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, όπως η Uber. «Δε μπορείς να συνδικαλιστείς γιατί η πλατφόρμα σε θεωρεί ελεύθερο επαγγελματία και η οργάνωση σου θα θεωρείτο καρτέλ!, σύμφωνα με την αμερικανική νομοθεσία» επεσήμανε, τονίζοντας βέβαια, ότι δε πρέπει να χαθεί η ευκαιρία αξιοποίησης της τεχνητής νοημοσύνης. Για να χρησιμοποιηθεί αυτή σωστά, ωστόσο, «θα πρέπει να συγκρουστούμε με γιγάντια συμφέροντα».
Ο Δρ. Κωνσταντίνος Πουλιάκας (Ανώτερος Εμπειρογνώμονας, Cedefop-Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης/Υπεύθυνος έρευνας για την ψηφιοποίηση, τεχνητή νοημοσύνη και το μέλλον της εργασίας), αν και εξήγησε πως η τεχνητή νοημοσύνη δε θα αντικαταστήσει τον εργαζόμενο, προειδοποίησε πως «η ανεργία, που αναμένεται να φτάσει το 10%, θα πρέπει να μας απασχολήσει».
Σύμφωνα με μελέτες του Cedefop, η τεχνητή νοημοσύνη επηρεάσε την ποιότητα της εργασίας, όχι πάντα προς την θετική πλευρά. «Παρατηρήθηκε αίσθηση ρουτίνας από τους εργαζόμενους, επίσης χάσμα ικανοτήτων μεταξύ δυνατοτήτων τους και απαιτήσεων της θέσης εργασίας, αλλά και φόβος. Φόβος των εργαζόμενων που πηγάζει από ελλιπή ενημέρωση είτε με ευθύνη των εργοδοτών είτε με ευθύνη των εργαζόμενων που αδιαφόρησαν», εξήγησε ο εμπειρογνώμονας, παρατηρώντας βέβαια ότι όπου οι εταιρείες έλαβαν υπόψη τους εργαζόμενους κατά την ψηφιακή τους μετάβαση, πέτυχαν και αναπτύχθηκαν.
Η συζήτηση, κατά τον ίδιο, όμως, θα πρέπει να επικεντρωθεί στο λεγόμενο «gigification». «Δε πρέπει να φτάσουμε στο σημείο ο άνθρωπος να αντιμετωπίζεται ως μια μηχανή, ούτε να αξιολογείται απρόσωπα από αυτήν. Ο ίδιος κίνδυνος δεν υπάρχει μόνο για τους εργαζόμενους, αλλά και για τους μαθητές, για παράδειγμα, που μπορεί να βρεθούν εκτός εκπαίδευσης αξιολογημένοι από έναν αλγόριθμο».
Από την πλευρά του, ο Βασίλης Κωστάκης (Καθηγητής Ομότιμης Παραγωγής στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας Τάλιν και Ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Ιδρυτής του ερευνητικού συνεταιρισμού P2P Lab) υπογράμμισε πως «η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι ούτε τεχνητή ούτε νοήμων. Άνθρωποι εκπαίδευσαν τον αλγόριθμο. Πρόκειται φυσικά για μια τεχνολογία που δεν είναι ουδέτερη. Όπως τη χρησιμοποιείς, έτσι σε χρησιμοποιεί και αυτή. Ενσωματώνει αξίες και σκοπούς που σε κάθε περίπτωση πρέπει ως κοινωνία να καθορίσουμε».
Ο κ. Κωστάκης παρουσίασε εξαιρετικά ενδιαφέροντα παραδείγματα εφαρμογών της τεχνητής νοημοσύνης στον αγροτικό τομέα στην Ελλάδα ή και σε αυτόν της ιατρικής και των προσθετικών συσκευών. Μάλιστα, εξήγησε, πως υπάρχει ένα δίκτυο μικρών ομάδων που προσπαθούν με εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης ανοιχτού κώδικα να λύσουν τοπικά προβλήματα, όμως η διαφορά τους με τους κολοσσούς της Σίλικον Βάλεϊ, είναι ότι διαμοιράζουν το προϊόν τους με άλλες αντίστοιχες ομάδες. Αυτό τους δίνει παγκόσμια ισχύ, που πρέπει να μεγαλώσει.
Την εκδήλωση συντόνισε η δημοσιογράφος Νικόλ Λειβαδάρη.
Δείτε εδώ ολόκληρη την εκδήλωση: https://youtu.be/c7Ww3YEygqw