Με τις εξαιρετικές συνθέσεις και τα τραγούδια του, ο μοναδικός Γιάννης Μαρκόπουλος που έφυγε χθες από τη ζωή, είχε, μεταξύ των άλλων, εμπνεύσει το αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα. Τον Μάιο του 1972, η πρώτη μεγάλη διαδήλωση κατά της χούντας ξεκίνησε από τη συναυλία του μεγάλου αυτού συνθέτη στο γήπεδο του Σπόρτινγκ.
Μετά το τραγούδι «πότε θα κάνει ξαστεριά», ακούστηκε μαζικά το σύνθημα «Κάτω η χούντα» και δύο με τρεις χιλιάδες φοιτήτριες και φοιτητές ξεκίνησαν διαδήλωση στα Πατήσια, για να επακολουθήσει άγριο κυνηγητό και ξύλο από την αστυνομία.
Για να μπορέσουν όμως τέτοια ανεπανάληπτα τραγούδια, όπως το « Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί » και τόσα άλλα, να κυκλοφορήσουν, έπρεπε να περάσουν από τη λογοκρισία των συνταγματαρχών. Σε μια συνέντευξη, ο Γιάννης Μαρκόπουλος μου είχε περιγράψει τις τεχνικές που χρησιμοποιούσε:
Οι στίχοι των τραγουδιών περνούσαν από λογοκρισία, αλλά έκανα διάφορα κόλπα. Δεν επιτρεπόταν να προσθέσεις κάτι στους στίχους που είχαν εγκρίνει οι λογοκριτές, αλλά μπορούσες να αφαιρέσεις.
Ας πούμε για το τραγούδι «πόσα χρόνια δίσεκτα/ και ο λαός θα παίζει/ τα πολλά τραγούδια του/ για τη λευτεριά», είχα στείλει ένα ολόκληρο κατεβατό που έλεγε: «Και ο λαός τότε, αγαπώντας τον Κολοκοτρώνη και αγαπώντας τον Καραϊσκάκη, θα παίζει μαζί τους τα πολλά τραγούδια για να ελευθερωθεί η Ελλάδα του ’21, για τη λευτεριά».
Αφαιρέσαμε όλο το υπόλοιπο και έμεινε «τα πολλά τραγούδια του για τη λευτεριά». Και φυσικά αυτός ο στίχος, όπως και άλλοι, έφεραν ένα δυνατό μήνυμα χάρη στο βάθος και τη δύναμη του στίχου των μέγιστων ποιητών μας, ενός Μύρη, ενός Ελευθερίου, ενός Σεφέρη ή ενός Ελύτη.
Διαβάστε επίσης: Πέθανε ο σπουδαίος μουσικοσυνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος
Το ίδιο είχα κάνει και με τον Ελύτη. Στη συλλογή «Ήλιος ο Πρώτος», υπήρχε ένα ποίημα το οποίο είχε γράψει για την εποχή μετά το 1944, όπου αναφερόταν ο στίχος: «Τα παιδιά ξεχύνονται στους κάμπους, οι φωνές τους δεν είναι πια κουρέλια». Κι αυτό μου έδωσε την ιδέα να στείλω όλο το ποίημα για να μπορέσω να κρατήσω τελικά το στίχο αυτό.
Το «Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί» γράφτηκε για το έργο του Σκούρτη, «Οι Μουσικοί», το οποίο ανέβασε στο θέατρο ο Κάρολος Κουν. Εκεί λοιπόν, υπήρχαν δυο τραγούδια μου, αυτό κι ένα ακόμη σατιρικό, το «Θα πάω στη ζούγκλα με τον Ταρζάν/ παρέα με τον ελέφαντα/ να μη μου δίνουν ξύλο». Και με αυτό γινόταν χαμός. Δηλαδή, ο κόσμος αντιλαμβανόταν τα θέματα με τρόπο που πιθανόν να μην ανταποκρίνονταν στις δικές μου προθέσεις.
Ορισμένες φορές έξω από το στουντιο Λήδρα, τη μπουάτ που παίζονταν τα τραγούδια, υπήρχαν διάφοροι από την Ασφάλεια που ζητούσαν ταυτότητες από τους πελάτες (αυτό ήταν πολύ οδυνηρό, γιατί ακολουθούσε κλήση στην Ασφάλεια «δι υπόθεσιν σας»-ΣΚ). Πολλές φορές παίζαμε ενώ είχαμε μέσα την ασφάλεια. Κι εγώ προσπαθούσα να τους πείσω ότι αυτά είναι ελληνικά έργα, δεν μπορείς να τα πεις αλλιώς. «Όχι», έλεγαν, «θα βγάλεις αυτή τη φράση». Ας πούμε στο τραγούδι «Και του λαού την πόρτα να χτυπήσεις» στη «Θητεία», έφτασαν να κάνουν άγρια λογοκρισία μέχρι την ώρα που τυπωνόταν ο δίσκος. Πάντως, δεν νομίζω ότι είναι άσχημο το «και του καημού την πόρτα να χτυπήσεις»… Γεγονός είναι ότι το «Χρονικό» ή η «Ιθαγένεια» επηρέασαν τη νεολαία.
Το «Πότε θα κάνει ξαστεριά» περιλαμβάνεται στη συλλογή «Ριζίτικα». Αυτά είναι επαναστατικά τραγούδια τα οποία γεννήθηκαν στη δυτική Κρήτη. Η καταγωγή της μητέρας μου είναι από το οροπέδιο Ασκύφου των Σφακίων, από την οικογένεια των Καρκαβάτσων και μου άρεσαν πάρα πολύ τα τραγούδια αυτά. Τα τραγουδούσα από μικρός και πίστευα ότι αυτή η δυναμική την οποία φέρουν μέσα τους και η άποψη της ελευθερίας την οποία καταθέτουν, θα μπορούσε να τα κάνει αγαπητά.
Βέβαια, για να περάσουν από τη λογοκρισία, χρησιμοποιήθηκαν διάφοροι τρόποι. Αλλά δεν ήθελα να στείλω το δημοτικό τραγούδι να περάσει από λογοκρισία, ούτε τον Σολωμό, αρνήθηκα. Δεν μπορεί ο Σολωμός και το δημοτικό τραγούδι να κριθεί από καμιά κυβέρνηση. Κινητοποιήθηκαν ορισμένοι φίλοι εκείνης της εποχής, ο Μάνος Χάρης, ακόμα και ο ίδιος ο Λαμπρόπουλος της Columbia, και βεβαίως όλη η παρέα του Νίκου Ξυλούρη και τελικά εγκρίθηκε το έργο. Υστερα άρχισαν να τα τραγουδάνε οι φοιτητές στις διαδηλώσεις.
Άρθρο του Στ. Κούλογλου στο tvxs.gr
