Το ερώτημα δεν θα είχε μεγάλη σημασία, αν απασχολούσε δημοσιογράφους, που συχνά κινούνται με στερεότυπα ή και είναι υποχρεωμένοι να κατηγοριοποιούν. Αλλά το αν θα πρέπει να στραφεί προς το κέντρο ή προς τον ριζοσπαστισμό, δείχνει να απασχολεί μέλη και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ.
Είναι λοιπόν αναγκαίες ορισμένες διευκρινίσεις και ακόμη περισσότερο να γίνει -επιτέλους- μια πραγματική συζήτηση για το θέμα, στηριγμένη σε επιστημονικές έρευνες και όχι σε δεισιδαιμονίες.
Αρχικά, όταν μιλάμε για κέντρο δεν εννοούμε τον χώρο ή τους ψηφοφόρους της «Ενώσεως Κέντρου», του αείμνηστου Γεωργίου Παπανδρέου. Τότε, τη δεκαετία του 60, η κεντρώα, βενιζελογενής, αντιμοναρχική παράταξη διεκδικούσε τον ενδιάμεσο χώρο ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα που είχαν βασικά συγκρουστεί, μόλις 10-15 χρόνια πριν, στον εμφύλιο πόλεμο.
Με τη μεταπολίτευση και την κατάργηση της μοναρχίας, ο πολιτικός χώρος του Κέντρου συρρικνώθηκε, για να εξαφανιστεί με το ΠΑΣΟΚ και τα μέτρα του για την εθνική συμφιλίωση. Δεν απέμεινε, παρά σαν καρικατούρα, η Ενωση Κεντρώων του κ. Λεβέντη, ένα κόμμα διαμαρτυρίας που εξαφανίστηκε.
Διαβάστε: Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ αναβιώνει το μέτωπο εναντίον του… ΣΥΡΙΖΑ
Τι είναι το περιβόητο «Κέντρο»;
Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τους πολίτες που δηλώνουν κεντρώοι. Δεν έχουν ξεχωριστή ιδεολογία, αλλά σκέπτονται χωρίς κομματικές, παραταξιακές παρωπίδες. Πρόκειται για κοινό που δεν του αρέσουν οι κοκορομαχίες και κραυγές, κοιτάει στο μέλλον και περιμένει ανάλογες, μοντέρνες αλλά και ρηξικέλευθες προτάσεις. Ας δούμε μια έρευνα της Κaparesearch. για λογαριασμό του Ιδρύματος Friedrich Naumann που δεν έχει γίνει ευρύτερα γνωστή. Το ερώτημα είναι «ποια έννοια δηλώνει κάτι θετικό ή αρνητικό για σας».
Το κέντρο συγκεντρώνει 72% των θετικών και μάλλον θετικών απόψεων και ακολουθούν με μεγάλα ποσοστά ο σοσιαλισμός, η κεντροαριστερά και η σοσιαλδημοκρατία. Η δεξιά είναι πολύ πιο κάτω και μάλιστα με 62% αρνητικές γνώμες. Η ΝΔ δεν μπορεί να κερδίσει εκλογές στην Ελλάδα, αν δεν προσελκύσει το κέντρο και κομμάτια από την κεντροαριστερά, σοσιαλδημοκρατία κλπ. Αυτό έκανε το 2004, το 2019 και ακόμη περισσότερο το 2023, αξιοποιώντας τα λάθη του ΣΥΡΙΖΑ.
Χωρίς την ψήφο των «κεντρώων» είναι αδύνατη η κατάκτηση της πλειοψηφίας. Στις τελευταίες εκλογές της 25ης Ιουνίου, δεν ήταν δύσκολο να εκτιμήσει κανείς ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κάθε άλλο παρά μπορούσε να ανακάμψει, αν μελετούσε τη δημοσκόπηση ης Palmos Analysis, 3 μέρες πριν ανοίξοιυν οι κάλπες . Στην πρόθεση ψήφου, η ΝΔ κέρδιζε το 38% των πολιτών που αυτοπροσδιορίζονταν στο κέντρο, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ μόνο το 6%!
Ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε φόβισε αυτήν την κρίσιμη μάζα ψηφοφόρων με τις ριζοσπαστικές του προτάσεις, ώστε να πρέπει τώρα να πάει δεξιά. Ούτε στράφηκε δεξιότερα, προς το κέντρο, και επειδή έχασε για αυτό το λόγο, χρειάζεται να το γυρίσει αριστερά. Εκανε κινήσεις αντιφατικές και ακατανόητες: αποχώρησε από τη Βουλή τον Φεβρουάριο για να μην νομιμοποιήσει την κυβέρνηση, σαν να επρόκειτο για αριστερίστικη οργάνωση που δεν πολυλογαριάζει τον κοινοβουλευτισμό. Και λίγο μετά έκανε πολιτικό άνοιγμα στην καραμανλική δεξιά, συμπεριλαμβάνοντας τον Β. Αντώναρο στα ψηφοδέλτια του!
«Εχω παρατηρήσει πολλά κόμματα στην Ευρώπη που ηττώνται γιατί είναι ριζοσπαστικά και άλλα γιατί είναι μετριοπαθή», έγραφε ο Μ. Μοσχονάς σε μια διεισδυτική, μετεκλογική ανάλυση στην «Καθημερινή» για αυτό που αποκαλεί « fantasmée ριζοσπαστικότητα». «Κόμματα, ωστόσο, που ηττώνται γιατί προκαλούν ριζοσπαστικό θόρυβο χωρίς να προτείνουν τίποτε το ιδιαίτερα αριστερό –οι δομικές μεταρρυθμίσεις που προτάθηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ ήταν ελάχιστες και λιγότερο προωθημένες από αντίστοιχες σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων στην Ευρώπη– δεν έχω συναντήσει πολλά».
Ο ΣΥΡΙΖΑ απέτυχε παταγωδώς ως αντιπολίτευση γιατί δεν στάθηκε σοβαρά, δεν στήριξε την στρατηγική και την τακτική του σε μια επιστημονική «συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης». Αφέθηκε να περιμένει τεμπέλικα την πτώση του ώριμου φρούτου, παπαγαλίζοντας περιοδικά ριζοσπαστισμό ξεπερασμένων εποχών, σε μια νεολαία νεοφερμένη στην πολιτική και σε στρώματα που ήθελαν να ακούσουν προτάσεις για τη ζωή τους, συγκεκριμένες και κυρίως κοστολογημένες.
Διακοπές και Ελεύθερος χρόνος: ένα βαθιά κοινωνικό ζήτημα
Ενα παράδειγμα για το τι θα μπορούσε να σημαίνει αριστερή πολιτική, είναι το θέμα των καλοκαιρινών διακοπών. Περίπου το 50% των Ελλήνων, δηλώνουν σε διάφορες έρευνες ότι δεν θα πάνε διακοπές, λόγω έλλειψης χρημάτων και ακρίβειας.
Κανονικά, εδώ και ένα 6μηνο, η Αριστερά θα έπρεπε να έχει κάνει σημαία της ένα επεξεργασμένο πακέτο προτάσεων με σύνθημα «Διακοπές για όλους» το οποίο να είχε καταθέσει για ψήφιση στη Βουλή( αντί να αποχωρήσει από τις ψηφοφορίες της). Θα έπρεπε να περιλαμβάνει οικονομικές διευκολύνσεις (ακτοπλοϊκά εισιτήρια, διόδια, κλπ) για τη δωρεάν μετακίνηση των φτωχών οικογενειών στα μέρη διακοπών, επιδόματα κατασκήνωσης για τα παιδιά τους και επέκταση των προγραμμάτων κοινωνικού τουρισμού.
Διαβάστε: Διακοπές για λίγους μόνο στο Αιγαίο…
Το θέμα έχει και ευρύτερες κοινωνικές διαστάσεις και συμβολίζει τις μεγάλες και αυξανόμενες κοινωνικές ανισότητες. Παλιότερα, ο ελεύθερος χρόνος αποτελούσε προτεραιότητα για τη Αριστερά, διεθνώς. Το 1981, στην πρώτη θητεία του Σοσιαλιστή προέδρου Φρανσουά Μιτεράν, η γαλλική κυβέρνηση δημιούργησε το Υπουργείο Ελεύθερου Χρόνου, συνεχίζοντας μια μακρόχρονη παράδοση: το 1936, η κυβέρνηση του αντιφασιστικού Λαϊκού Μετώπου επέκτεινε για πρώτη φορά τις διακοπές μετά αποδοχών για όλους τους Γάλλους εργαζόμενους.
Οι διακοπές μακριά από τον χώρο εργασίας, δεν εθεωρείτο αργόσχολος χρόνος, αλλά χρόνος χειραφέτησης. Είναι μια από τις μάχες της Αριστεράς που ξεχάστηκαν ή πέρασαν στο περιθώριο. Και αφορά τους ασθενέστερους πολίτες, αυτούς τους οποίους θα έπρεπε να φροντίζει και να απευθύνεται η Αριστερά, ανεξάρτητα αν δηλώνουν ότι τους αρέσει το Κέντρο, η δεξιά ή η Ανταρσία.
Άρθρο του Στ. Κούλογλου στο TVXS
