Στην κατάμεστη αίθουσα «Μανώλης Γλέζος» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη η εκδήλωση της Ευρωπαϊκής Αριστεράς «Τεχνητή Νοημοσύνη: Τι αλλάζει στη ζωή μας;». Στην εκδήλωση, που έγινε με πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Στέλιου Κούλογλου, παρουσιάστηκαν παραδείγματα εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή στην καθημερινότητα μας, τα θετικά τους αποτελέσματα και το πως βελτιώνουν τη ζωή μας, αλλά και οι κίνδυνοι, που ελλοχεύουν για την ιδιωτικότητα μας, τα θεμελιώδη δικαιώματα μας, τη Δημοκρατία, ακόμη και το περιβάλλον.
Γι’ αυτές τις σημαντικές αλλαγές, ευκαιρίες και απειλές, μίλησαν, κατ’ αλφαβητική σειρά, ο Αντώνιος Καλογερόπουλος, από το πανεπιστήμιο VUB των Βρυξελλών και το Reuters Institute, ο Θεόδωρος Καρούνος, από τον Οργανισμό Ανοιχτών Τεχνολογιών/ΕΛΛΑΚ, η Μαρία-Ωραιοζήλη Κουτσουπιά, δικηγόρος, ο Στέφανος Λουκόπουλος από το Vouliwatch, η Δέσποινα Μητροπούλου, από το Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος, ο Παναγιώτης Σκευοφύλαξ, από το Ινστιτούτο ΕΝΑ, o Δημήτριος Τοκάνης, αρχιτέκτονας λογισμικού, η Cathelijne Muller, από τον οργανισμό ALLAI και η Lorena Jaume Palasi, από το Ethical Tech Society.
Ειδικότερα, ο Αντώνιος Καλογερόπουλος πραγματεύθηκε το ζήτημα της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο και πως η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να ενισχύσει ένα τέτοιο φαινόμενο. Εξηγώντας ότι βασικές αιτίες, που το αναγνωστικό κοινό γίνεται ευάλωτο στην παραπληροφόρηση ή και τις θεωρίες συνομωσίας, είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς, το στρες, η κοινωνική περιθωριοποίηση, οι πολιτικές απόψεις, αλλά και η πηγή της ενημέρωσης, ο κ. Καλογερόπουλος περιέγραψε πως η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δώσει «σάρκα και οστά» σε fake news. Μάλιστα επεσήμανε τον κίνδυνο ότι τα μεγέθη στα οποία μπορεί με την τεχνητή νοημοσύνη να διασπείρονται fake news, μπορεί να είναι μεγαλύτερα από ό,τι κανείς θα φανταζόταν. Ήδη το BBC υποστηρίζει ότι οι ελεγκτές περιεχομένου αναγνωρίζουν με επιτυχία περίπου το 65% των βίντεο deep fake. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αξιοποιηθεί και υπέρ του στρατοπέδου της πάταξης της παραπληροφόρησης, τόνισε.
Ο Θεόδωρος Καρούνος, μιλώντας για το πως η τεχνητή νοημοσύνη επηρεάζει τη σχέση του πολίτη με τον δημόσιο τομέα, υπογράμμισε πως η τεχνητή νοημοσύνη υπόσχεται σημαντική βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα, με αναλυτικές προβλέψεις, με προσαρμοσμένες στον πολίτη υπηρεσίες, με εύκολη ανίχνευση απόπειρας απάτης, με αυτοματοποίηση των διαδικασιών. Την ίδια στιγμή θέτει προκλήσεις σχετικά με την ηθική, την ιδιωτικότητα, την ασφάλεια, τη διαφάνεια και την επίπτωση στο εργατικό δυναμικό. Απαιτεί σημαντικούς πόρους, σύγχρονο νομικό πλαίσιο και φυσικά την εμπιστοσύνη του κοινού.
Η Μαρία-Ωραιοζήλη Κουτσουπιά έθιξε το ζήτημα της Ευρωπαϊκής Πράξης για την Τεχνητή Νοημοσύνη και πως αυτή επηρεάζει τον τομέα της Υγείας. Ακολουθώντας τις αυστηρές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Πράξης, η οποία θέτει όρια από τις παραμέτρους ανάπτυξης εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης μέχρι υψηλότατα πρόστιμα για όσους παραβιάζουν τις προβλέψεις, η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να συμβάλει στην αντιμετώπιση σημαντικών προβλημάτων, όπως την έλλειψη προσωπικού, τα χρόνια νοσήματα, την αναποτελεσματικότητα των συστημάτων υγείας. Επίσης θα μπορούσε να βοηθήσει στην προώθηση της κλινικής έρευνας, την ανάπτυξη φαρμάκων και τον σχεδιασμό άλλων κατά περίπτωση ασθενούς, ακόμη και στην διοίκηση. Ωστόσο, η χρήση εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης στην υγεία μπορεί να ενέχει κινδύνους για τους ασθενείς από τυχόν λάθη της εφαρμογής, την κακή χρήση αυτών των εφαρμογών, την έλλειψη διαφάνειας αλλά και λογοδοσίας.
Ο Στέφανος Λουκόπουλος, αναφερόμενος στο ζήτημα της υπερσυγκέντρωσης ισχύος στους τεχνολογικούς κολοσσούς αλλά και στο θέμα της διαφάνειας, τόνισε μεταξύ άλλων πως το μείζον ζήτημα είναι η απουσία ενός πλαισίου λειτουργίας. Όχι μόνο εξαιτίας της υπερσυγκέντρωσης και εκμετάλλευσης των προσωπικών μας δεδομένων από τους τεχνολογικούς κολοσσούς με σκοπό το κέρδος, αλλά για το τί αυτό ακριβώς σημαίνει για τις δημοκρατικές μας αξίες, ειδικά σε μια περίοδο, που είμαστε ολοένα και πιο ενεργοί πολιτικά στο διαδίκτυο και οι κυβερνήσεις επαφίενται όλο και περισσότερο σε αυτοματοποιημένα συστήματα διοίκησης. Ο κ. Λουκόπουλος σημείωσε ακόμη ότι ενώ πράγματι οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να υπόσχονται μεγαλύτερο έλεγχο στην εξουσία, την ίδια στιγμή βλέπουμε πως οι δημόσιοι θεσμοί δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένοι για την αντιμετώπιση των προκλήσεων, όπως η ισότητα, η διαφάνεια και η ιδιωτικότητα. Για τον λόγο αυτό, απαιτείται λογοδοσία και ανοιχτότητα από τις εταιρείες, που παράγουν τέτοιες τεχνολογίες, ώστε να μπορεί το κοινό να είναι σε θέση να κρίνει εάν μια κυβέρνηση χρησιμοποιεί πράγματι προς όφελος του την τεχνητή νοημοσύνη.
Η Δέσποινα Μητροπούλου παρουσίασε τα οφέλη από την ορθή χρήση αλλά και τις επιπτώσεις της κατάχρησης εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης σε δέκα διαφορετικούς τομείς.
Συγκεκριμένα, στον τομέα της Υγείας μπορεί να βελτιώσει την έγκαιρη διάγνωση ή και να παρέχει κατά περίπτωση διαγνώσεις, όμως μπορεί και να οδηγήσει σε λάθη ή και σε παραβίαση των προσωπικών δεδομένων.
Στον τομέα των αυτοματοποιημένων προσωπικών βοηθών, μπορεί να ενισχύσει την παραγωγικότητά μας, να αυτοματοποιήσει λειτουργίες του σπιτιού ή και να μας προσφέρει επιλογές multimedia περιεχομένου, ραμμένων στις προτιμήσεις μας. Την ίδια στιγμή, μπορεί να μας κάνει ευάλωτους σε παρακολούθηση ή χειραγώγηση.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι τα συστήματα αυτόματης οδήγησης, που είναι σε θέση να κάνουν τους δρόμους ασφαλέστερους μειώνοντας τα ατυχήματα, όμως είναι ευάλωτα σε χακάρισμα.
Στον τομέα της εκπαίδευσης, μπορεί να προσφέρει εκπαιδευτικά μοντέλα σχεδιασμένα στις ανάγκες του κάθε μαθητή, όμως μπορεί και να μειώσει την ανάπτυξη κριτικής σκέψης. Στο μέτωπο της επιβολής του νόμου μπορεί να προβλέψει και να αποτρέψει το έγκλημα, αλλά μπορεί και να δημιουργήσει συνθήκες κατάχρησης και παρακολούθησης.
Μπορεί να συνδιαμορφώσει ένα σύστημα προσλήψεων με διαφάνεια, δικαιοσύνη και ισότητα μεταξύ των φύλων, όμως μπορεί να οδηγήσει και σε διακρίσεις. Μπορεί να βελτιστοποιήσει την αγροτική παραγωγή, αλλά και να επιφέρει πλήγμα στην ποικιλότητα των καλλιεργειών. Μπορεί να βοηθήσει στην πρόβλεψη των τάσεων των αγορών, όμως χωρίς βεβαιότητα. Ακόμη, την πιθανότητα φυσικών καταστροφών και άρα τις ανάγκες για συστήματα αντιμετώπισής τους, αλλά και να διαμορφώσει μονοπώλιο δεδομένων.
Τέλος, με την ίδια ευκολία που μπορεί να προστατέψει από fake news, μπορεί επίσης να συμβάλλει στη διάδοση τους, ή και να χρησιμοποιηθεί για την χειραγώγηση εκλογικών αποτελεσμάτων, κάτι που αποτελεί πλήγμα στη Δημοκρατία.
Ο Παναγιώτης Σκευοφύλαξ μιλώντας για την επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης στην πολιτική, δήλωσε πως αν οι τεχνικές του πολιτικού μάρκετινγκ αναδείχθηκαν πριν από δεκαετίες χάρη στις τεχνολογικές καινοτομίες της εποχής εκείνης, και αναπροσάρμοσαν τον τρόπο «επικοινωνίας» της πολιτικής, τα social media την προηγούμενη δεκαετία αναμόρφωσαν την ίδια την πολιτική διαδικασία, σχηματίζοντας «εικονικό» ψηφιακό σύμπαν πολιτικής επιρροής, που εν τέλει καταλήγει σε πραγματική πολιτική επιρροή.
Ο κ. Σκευοφύλαξ παρατήρησε ακόμη πως ενώ υπάρχει ανοιχτή συζήτηση για το αν η τεχνητή νοημοσύνη εκδημοκρατίζει την πολιτική ή την πολιτική χειραγώγηση, είναι σίγουρο ότι επιτρέπει πλέον στους διαμορφωτές πολιτικού λόγου σε πολύ λιγότερο χρόνο και με λιγότερη σπατάλη πόρων να διαμορφώνουν μηνύματα και διαδικασίες αναπαραγωγής αυτών με πολύ πιο επικεντρωμένη στόχευση. Σε κάθε περίπτωση, θα μπορούσε κάλλιστα η τεχνητή νοημοσύνη να έχει θετικό αντίκτυπο στην πολιτική, όπως και σε άλλους τομείς, όμως μπορεί να αποτελέσει και εργαλείο εκμετάλλευσης. Ποια χρήση μπορεί να γίνει εν τέλει, εξαρτάται και την κατάσταση του πολιτικού συστήματος, και μένει να φανεί.
Ο Δημήτρης Τοκάνης εξήγησε την μέθοδο ανάπτυξης μιας εύχρηστης διαδικτυακής πλατφόρμας πρόβλεψης καρδιαγγειακού ρίσκου βασισμένη σε μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης: Από τη συλλογή κλινικών δεδομένων, στην ανάπτυξη και στην εκπαίδευση του αλγορίθμου, στην δημιουργία της πλατφόρμας και της αντίστοιχης εφαρμογής. Επίσης, εξήγησε με απλό τρόπο στο κοινό πως λειτουργεί το λεγόμενο machine learning, δηλαδή πως τα υπολογιστικά συστήματα και τα στατιστικά ευρήματα τέμνονται προωθώντας την «εκπαίδευση» του αλγορίθμου.
Τέλος, από τη Γερμανία, η Lorena Jaume Palasi ανέπτυξε το κόστος για το περιβάλλον που έχει η τεχνητή νοημοσύνη. Εκτός από τους ορυκτούς πόρους, που εξαντλούνται, και τις δασικές εκτάσεις που καταστρέφονται από την εξορυκτική διαδικασία, επίσης μεγάλη κατανάλωση γίνεται και στο νερό: η κατανάλωση στα κέντρα δεδομένων στις ΗΠΑ εκτιμάται σε 660 δισεκατομμύρια λίτρα το 2020. Το κέντρο δεδομένων της NSA στη Γιούτα εκτιμάται ότι θα χρησιμοποιεί 65 MW ισχύος και θα καταναλώνει 6,4 εκατομμύρια λίτρα νερού κάθε μέρα για την παροχή και τη λειτουργία των αναγκών του κέντρου ψύξης και αποθήκευσης. Ένα promt (μια φράση-«ιδέα») για την παραγωγή μιας εικόνας από εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης κοστίζει 1,5 λίτρα νερού.
Οι ανάγκες σε νερό, ηλεκτρική ενέργεια και πρώτες ύλες για τα αυτοματοποιημένα συστήματα βρίσκονται σε έντονο ανταγωνισμό με τις ανάγκες π.χ. των τομέων της γεωργίας, των μεταφορών, της υγείας και της πράσινης ενέργειας (φωτοβολταϊκά, αιολική ενέργεια κ.λπ.), καθώς και με τις ιδιωτικές ανάγκες των λαών. Εν κατακλείδι, σύμφωνα με την κα Palasi, η «βιώσιμη Τεχνητή Νοημοσύνη» δεν είναι βιώσιμη.
Στην εκδήλωση, όπου συμμετείχαν ευρωβουλευτές, μέλη της κοινωνίας των πολιτών, δημοσιογράφοι αλλά και τεχνοκράτες από τις Βρυξέλλες και αλλού, παρουσιάστηκαν και multimedia, που είχαν παραχθεί με εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, προκαλώντας μεγάλο ενδιαφέρον.
