Της Ευαγγελίας Ντζιούνη για το Αθηναϊκό Πρακτορείο
Κατά τη τρέχουσα σύνοδο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο (28-31/05) έγινε για πρώτη φορά η απονομή του Βραβείου της Ευρωπαϊκής Αριστεράς προς μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, δημοσιογράφους και υπερασπιστές της αλήθειας, γνωστούς και ως whistleblowers.
Το βραβείο απονεμήθηκε από κοινού στον δολοφονημένο Σλοβάκο ερευνητή δημοσιογράφο, Γιαν Κουτσιάκ, ειδικευμένο στη φοροδιαφυγή επιχειρηματιών με την κάλυψη πολιτικών, και στον Ραφαέλ Αλέ, πρώην υπάλληλο της PwC, που μαζί με τον Αντουάν Ντελτούρ αποκάλυψαν τα LuxLeaks και ο οποίος δικάζεται στο Λουξεμβούργο για την διαρροή των εγγράφων που ανέδειξαν πολλαπλές περιπτώσεις φοροδιαφυγής στη χώρα.
Φέτος το βραβείο είναι αφιερωμένο στην δολοφονημένη Μαλτέζα δημοσιογράφο, Δάφνη Καρουάνα Γκαλίθια και η παράδοση των βραβείων έγινε από την αδερφή της, Κορίνε Βέλλα.
Υποψήφιοι του βραβείου ήταν ο Γιόργκι Λαζαρέφσκι και Ζβόνκο Κοστόφσκι, δύο πράκτορες των υπηρεσιών πληροφοριών της ΠΓΔΜ που αποκάλυψαν ότι ο πρώην πρωθυπουργός Ν. Γκρουέφσκι παρακολουθούσε τηλεφωνικώς τους πολιτικούς αντιπάλους του, ο Τζούλιαν Ασάνζ, ιδρυτής των Wikileaks που προστατεύεται ώστε να αποφύγει την έκδοση του στις ΗΠΑ, και η Μαρία Εφίμοβα, πρώην υπάλληλος της Pilatus Bank που αποκάλυψε υποθέσεις διαφθοράς ανάμεσα σε στελέχη της κυβέρνησης της Μάλτας και του Αζερμπαϊτζάν.
Η κριτική επιτροπή του βραβείου αποτελούνταν από τους ευρωβουλευτές Μαρίζα Ματίας, Στέλιο Κούλογλου, Μιγκέλ Ουρμπάν και από τους δημοσιογράφους Γιάννα Παπαδάκου, Στεφανί Ζιμπώ, Ζουλιέτ Γκαρσάιντ, Μάθιου Καρουάνα Γκαλίθια, Φρέντερικ Όμπερμάιερ και Τσαν Ντζούνταρ. Η Γ. Παπαδάκου σε τοποθέτησή της, αναφέρθηκε στην Ελλάδα και στην αρνητική αντίδραση της κοινής γνώμης ως προς τη τήρηση της ανωνυμίας των μαρτύρων.
Το βραβείο αυτό θεσπίστηκε με αρχική πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Στέλιου Κούλογλου, με σκοπό να απονέμεται σε άτομα που δρουν υπέρ της κοινής γνώμης και το σύνολο της κοινωνίας. Ο ίδιος είπε ότι επιθυμία της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, είναι το βραβείο αυτό να αξίζει το όνομά του χωρίς πολιτικές σκοπιμότητες και πολιτικά παζάρια και δίχως να προετοιμάζει πολιτικές παρεμβάσεις σε τρίτες χώρες όπως συχνά συμβαίνει με το Βραβείο Ζαχάρωφ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Υπενθυμίζεται ότι το Βραβείο Ζαχάρωφ 2017 απονεμήθηκε στην αντιπολίτευση της Βενεζουέλας, πράγμα που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στην Ευρωπαϊκή Αριστερά και την αποχή της, λόγω του ότι στην αντιπολίτευση της Βενεζουέλας, υπάρχουν μέλη της ακροδεξιάς που δεν ενδιαφέρονται για την αποκατάσταση της δημοκρατίας, αλλά φιλοδοξούν να αναβιώσουν μερικά πιο σκοτεινά κεφάλαια της λατινοαμερικάνικης ιστορίας.
Όπως δήλωσε και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, Γ. Τσίμερ, το Ευρωκοινοβούλιο σκοπεύει να θεσπίσει αντίστοιχο βραβείο, το οποίο όμως θα απονέμεται μόνο σε δημοσιογράφους. Επ’ αυτού τόνισε τη διαφορετική στάση της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, η οποία απονέμει το βραβείο σε δημοσιογράφους, αλλά και σε όσους δρουν ηθικά, αποκαλύπτοντας την Αλήθεια για το δημόσιο καλό.
Ο Στέλιος Κούλογλου, εισηγητής του Βραβείου, έδωσε αποκλειστική συνέντευξη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Παρακάτω ακολουθεί το πλήρες κείμενο:
- Το βραβείο αυτό θεσπίστηκε με δική σας πρωτοβουλία. Φαίνεται ότι το θέμα των Whistleblowers σας είναι ιδιαίτερα αγαπητό καθώς έχετε κάνει και ταινία-ντοκυμαντέρ παλαιότερα..
Οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος θέτουν την ζωή τους και αυτή των οικείων τους σε τεράστιο κίνδυνο. Είδαμε πώς κυνήγησαν την Μαρία Εφίμοβα – που ήταν η πηγή της Δάφνης Καρουάνα Γκαλίθια, της Μαλτέζας δημοσιογράφου, στην μνήμη της οποίας είναι αφιερωμένο το φετινό βραβείο, και που συνεργάζονταν προκειμένου να αποκαλύψουν την αλήθεια για μεγάλα σκάνδαλα φοροδιαφυγής, διαφθοράς και άλλων κακών πρακτικών που ζημιώνουν όλους εμάς. Θαυμάζω την δράση τους, αυτή προς όφελος της κοινωνίας, θαυμάζω το θάρρος τους, και για αυτό δουλεύω εντατικά με στόχο να θεσπιστεί ένα επαρκές πλαίσιο προστασίας για τους ανθρώπους αυτούς. Το βραβείο της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, που θεσπίστηκε με πρωτοβουλία μου, είναι ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά περισσότερο είναι μια ηθική ανταμοιβή και ένα κάλεσμα σε άλλους ανθρώπους, να πουν την αλήθεια για το συμφέρον της κοινωνίας.
- Εσείς ο ίδιος, ως δημοσιογράφος, σκηνοθέτης και ευρωβουλευτής αντιλαμβάνεστε τις ιδιότητες σας, ηθικά, κατά κάποιο τρόπο ως whistleblower;
Κάνω περίπου τα ίδια πράγματα που έκανα ως δημοσιογράφος, αλλά από άλλο μετερίζι. Εξακολουθώ να λέω την αλήθεια, γυρίζω ντοκιμαντέρ, αρθρογραφώ. Ποτέ άλλωστε δεν έβλεπα τη δημοσιογραφία ως ένα απλό επάγγελμα: ζούσα από εκεί, αλλά ήταν για μένα ένας τρόπος ανάδειξης κοινωνικών, πολιτικών και παγκόσμιων προβλημάτων. Τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εργάζομαι για να προστατευτούν οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, διοργάνωσα για αυτό τον σκοπό φεστιβάλ ταινιών στις Βρυξέλλες, την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη. Οργανώνω συνεχώς ημερίδες για την ιστορία της Ελλάδος, συμμετέχω ενεργά στις προσπάθειες για τον περιορισμό της παγκόσμιας φοροδιαφυγής και αποφυγής, πιέζω την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την «αδράνειά» της απέναντι στη φίμωση δημοσιογράφων στην Τουρκία. Προωθώ τις νέες ελληνικές επιχειρήσεις, παρουσιάζω ελληνικά προϊόντα, οργανώνω ημερίδες για τα fake news. Είναι πράγματα που δεν θα μπορούσα να κάνω στην Ελλάδα, ιδίως με τις σημερινές συνθήκες. Αν αυτά με καθιστούν whistleblower, δεν ξέρω!
- Δεδομένου ότι φέτος το βραβείο είναι αφιερωμένο στην Μαλτέζα δημοσιογράφο, Δάφνη Καρουάνα Γκαλίθια, και ότι η whistleblower Μαρία Εφίμοβα βρίσκεται υπό προστασία στην Ελλάδα, έχετε να πείτε κάτι σχετικά;
Στην Ελλάδα, οι φερόμενοι ως εμπλεκόμενοι στην υπόθεση Novartis αποκαλούν τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος «κουκουλοφόρους». Η Μαρία Εφίμοβα ήταν η «πηγή» της δολοφονημένης Γκαλίθια για την υπόθεση της Pilatus Bank, την οποία τόσο η Μάλτα όσο και η Κύπρος διώκουν για αδικήματα αστεία. Ο σκοπός τους είναι να την εξοντώσουν – τουλάχιστον ηθικά. Η ίδια απειλούμενη για την ζωή της παραδόθηκε στις ελληνικές αρχές. Αισθανόταν ασφαλέστερη στον Κορυδαλλό από ότι στο σπίτι της! Όταν απορρίφθηκε το αίτημα της Μάλτας για έκδοσή της από το Εφετείο Αθηνών, δεχόμασταν συγχαρητήρια από όλη την Ευρώπη για την ελληνική δικαιοσύνη. Οι γιοι της Δάφνης Καρουάνα Γκαλίθια μου έστειλαν μηνύματα λέγοντας μπράβο. Την επομένη όμως, ο αρμόδιος εισαγγελέας άσκησε αίτηση αναίρεσης στην απόφαση. Αυτό δείχνει ότι το σύστημα δεν αστειεύεται, και ότι εάν αποφασίσεις να μιλήσεις και να πεις την αλήθεια, θα το πληρώσεις πολύ ακριβά.
- Για ποιο λόγο η πρωτοβουλία αυτή είναι αποκλειστικά της Ευρωπαϊκής Αριστεράς και δεν έχει υποστηριχτεί επίσημα και από τις άλλες πολιτικές ομάδες προς το παρόν;
Οι συντηρητικές δυνάμεις δεν θέλουνε ουσιαστική προστασία των whistleblowers για δύο λόγους: οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος συχνά αποκαλύπτουν διαφθορά ιδιωτικών εταιρειών και η μεγάλη συντηρητική παράταξη είναι αναφανδόν υπέρ των μεγάλων εταιρειών. Το δεύτερο είναι ότι συχνά αποκαλύπτουνε και πολιτικά σκάνδαλα και η συντηρητική παράταξη δεν θέλει την αποκάλυψη πολιτικών σκανδάλων, που βασικά την αφορούν γιατί βρίσκεται στην εξουσία στις περισσότερες χώρες. Ωστόσο, υπάρχουν σε όλες τις πολιτικές ομάδες ρήγματα, ακόμα και στους συντηρητικούς βρίσκει κανείς ορισμένες φορές, ανθρώπους οι οποίοι θέλουν να προχωρήσει η προστασία των μαρτύρων Δημοσίου Συμφέροντος, γιατί πιστεύουν ότι αυτό κάνει καλό στη δημοκρατία και στην οικονομία.
